Dit is deel 8 in de serie, en het 7e en laatste college van Ewald Engelen zelf. Professor Engelen zet de oorzaken van de crisis nog eens op een rij, met extra aandacht voor Europa en kijkt naar de toekomst: wat zijn de gevolgen van de crisis voor de positie van Europa in een veranderende wereld?
Als de crisis in 2008 op zijn hoogtepunt is, denken Europeanen dat dat hier niet zal gebeuren. Volgens hen is de crisis het resultaat is van het Angelsaksische bankieren, hier kan dat nooit gebeuren. Iedereen weet nu dat in Europa de banken even ziek zijn als in de Verenigde Staten. Als men toen onmiddellijk was begonnen met het verhogen van de kapitaalbuffers van banken was de crisis nu veel minder ernstig geweest. Hoe is dit mogelijk? Waarom dachten we dat de banken hier anders waren en waarom heeft Europa niet ingegrepen in de banksector?
De rente is gisteren toch weer omhoog gegaan, hoger dan 7% deze keer. Hoe kan dat, is de vraag. Italië heeft nu toch (bijna) een nieuwe regering, nog wel geleid door iemand die het vertrouwen heeft van "de markt", een technocraat die weet wat ie doet en die belooft hard in te grijpen. Dan moet de rente toch weer omlaag gaan?
NOS-nieuws, vraagt het aan Jeroen Vetter:
transcript:
[Jeroen Vetter] ... na zo'n weekend, als Monti is benoemd, dan zullen beleggers zich ook afvragen, "ja wat is er nou feitelijk veranderd?" We hebben wel een nieuwe premier en regering maar het probleem, de enorme staatsschuld van Italië is er nog steeds. Er is feitelijk niets aan de situatie veranderd, en dat is wat beleggers zich nu weer realiseren...
[interviewster] ja dat konden ze eerder natuurlijk ook. Toen waren ze blij toen Berlusconi wegging maar dan denken ze kennelijk ook niet zo ver door.
[JV] Er zijn eigenlijk twee indicatoren, je kunt naar aandelenmarkten kijken, die zijn in de regel wat optimistischer in dit soort dingen, maar obligatiemarkten zijn een betere indicator. Ja die zijn wat minder optimistisch. Die zeggen ja "eigenlijk heel leuk, die rente is even gedaald maar nu loopt het weer op", want feitelijk is er niets veranderd in Italië. En nu komt het er op aan of ze ook die keiharde bezuinigingen kunnen doorvoeren. Want als Italië dat niet doet, en U weet Italië moet volgend jaar ruim 300 miljard euro herfinancieren, dat kunnen ze met een hoge rente niet dragen. Daar kunnen ze niet tegenaan bezuinigen.
Hij lijkt dus te zeggen: Eerst was iedereen optimistisch, maar toen sliepen ze er nog eens een nachtje over, en toen werden ze weer wakker met een kater. De interviewster (Wie is zij? Ik kan haar naam niet vinden op de site) voelt nattigheid: dat van die hoge staatsschuld, die zal door de benoeming van Monti echt niet verdwijnen. Dat wisten ze al die tijd toch al? Vetter praat er overheen door het verschil uit te leggen tussen obligatiemarkten en aandelenmarkten, maar dat is natuurlijk geen echte uitleg.
Ook de eindconclusie klopt niet helemaal. Italië moet "keihard" gaan bezuinigen omdat het anders volgend jaar zijn lening niet kan financieren met die hoge rente. Maar het probleem is natuurlijk iedereen dat ziet aankomen, daarom is de rente zo hoog. Zonder ingrijpen van de ECB is de kans groot dat volgend jaar de rente nog steeds hoog is. Italië kan de nieuwe leningen dan niet betalen, hoe goed Monti ook zijn best doet. De problemen worden alleen maar groter omdat de economie gaat krimpen door al die keiharde bezuinigingen. Wat doet iedereen dus? Juist, die probeert zo snel mogelijk van zijn "aandeeltjes Italië" af te komen, waardoor de rente nog verder stijgt.
Wat is er toch zo moeilijk aan om dat te begrijpen? Maar we moeten niet te hard oordelen, ook bij de ECB lijken ze het niet te begrijpen. En zo stevent het schip Europa, met standvastige mannen aan het euro-roer, met grote vaart aan de grond. Maar we hebben in ieder geval een lage inflatie!
Read more...
Hij bespreekt eerst de recente ontwikkeling in Europa: democratie is maar lastig, zeker als er moeilijke maatregelen genomen moeten worden. In plaats van draagvlak te zoeken worden politici die in de weg zitten onder druk gezet om op te stappen en vervangen door eurocraten die het vertrouwen hebben van de Duitsers. En wat is eigenlijk "doortastend ingrijpen" als de bankiers niet aanpakt? Hard voor wie? Niet voor de politieke elite, niet voor de veroorzakers, maar voor de burger. Ik vertel niets nieuws natuurlijk: dat is altijd al zo geweest.
Ook komt ter sprake de relatie tussen de Europese crisis en de kredietcrisis. Volgens Engelen is het eigenlijk een en dezelfde crisis. De verbindende factor is niet alleen oorzakelijk - de schokgolf van de kredietcrisis schudde Europa door elkaar en verstoorde een precair evenwicht - maar er is ook een direct verband: het bankwezen. Bankiers hebben de kredietcrisis veroorzaakt en zijn ook in Europa de belangrijkste factor die een oplossing in de weg staat: schuldsanering. Banken gaan namelijk failliet als Griekse schulden afgeschreven moeten worden.
In Griekenland en Italië worden democratisch gekozen leiders terzijde geschoven en vervangen door technocraten. De toekomst van Europa wordt afhankelijk gemaakt van technocraten. Democratie is blijkbaar een veel te onzekere factor als het gaat om het doorvoeren van de maatregelen die nodig zijn om de euro te redden.
Wat men vergeet is dat voor de uitvoering van pijnlijke hervormingen een democratisch draagvlak nodig is. Voor een succesvolle uitvoering van de noodzakelijke hervormingen is het nodig dat ambtenaren en de burgerij er volledig achter staan. In Griekenland en Italië heeft het volk traditioneel weinig vertrouwen in de overheid. Dit plan om de redding van de Euro door de politieke top te vervangen is daarom weer een nieuw luchtkasteel omdat het noodzakelijke draagvlak ontbreekt.
Afgelopen nacht zijn diverse occupy-sites ontruimd, waaronder ook de belangrijkst, althans de eerste en meest spraakmakende bij Wallstreet. Met veel overmacht en geweld is een einde gemaakt aan de bezetting van Zucchottipark. Al eerder zijn er bijzonder gewelddadige ontruimingen geweest in Berkley en Oakland. Jean Quan, de burgemeester van Oakland, heeft al toegegeven dat burgemeesters in steden waar een occupy-site is ervaring uitwisselen. Hoe pak je zo'n ontruiming het beste aan? Waarschijnlijk willen ze nu zo snel mogelijk van die lastposten af. Dit is een gecoördineerde actie. Hier wordt in de comments gespeculeerd of dit getimed is met de afwezigheid van Obama - die is op dit moment onderweg naar Canberra, Australië.
Het is niet moeilijk om een vergelijking te maken met Tahrirplein. Het gaat allemaal veel soepeler in Amerika natuurlijk, ogenschijnlijk althans, want de pers wordt op afstand gehouden. Maar als je beelden van de ontruiming van Berkley ziet dan zie ik niet veel verschil meer soortgelijke taferelen in landen die zogenaamd minder democratisch zijn.
De rechtse media hebben veel plezier, New York Post, een krant van Murdoch, schrijft bijvoorbeeld onder de kop Time's Up, Children (via Digby):
Mayor Bloomberg last night ordered a long-overdue fumigation of the festering mess at Zuccotti Park — and while the zealots likely will be winging about the decision for months, it remains that the two-month-long demonstration had long since devolved from a principled sit-down into a carnival of contempt both for the law and for common decency.
The action followed crackdowns on Occupy sites around the country — and may well have been prompted by promises of a substantial escalation of the demonstration this Thursday.
Threats to disrupt rush-hour subway service appeared on fliers around Lower Manhattan at the weekend.
Just who was responsible for them wasn’t clear — but even the possibility of such a challenge to public safety had to be taken seriously, given the irresponsible acting out that has accompanied the Zucotti Park demonstration from the outset.
And, a possible subway shutdown notwithstanding, the demonstrators overweening disregard for their neighbors — residential and commercial alike — simply could no longer be tolerated.
Public urination and defecation was a public-health problem from the beginning.
All-night drumming, disruption of local business and sporadic forays out of the park to shut down traffic and such were a 24/7 presence.
Then came the crime.
Reports of rape, sexual abuse and garden-variety assault were fixtures.
Drug-dealing, common theft and fistfights between demonstrators were commonplace, too.
So, enough.
Again, such anti-social behavior was not unique to New York City.
Occupy sites across the nation reported similar crimes — rape and assault among them — and at least four demonstrators were reported dead under suspicious circumstances.
At least one was a gunshot victim.
Thus it’s not surprising that mayors around the country have ordered house-cleanings not dissimilar to what Bloomberg undertook last night.
De demonstratie waar naar verwezen wordt is waarschijnlijk dit:
In Griekenland en Italie worden technokraten benoemd, mannen die het vertrouwen hebben van Frankfurt. "Eurocraten" dus.
Zoals wel vaker weet Atrios de recente ontwikkelingen het beste te karakteriseren:
Well the consensus seems to be we need to just install bankers as the leaders of all the countries, and the only way any of us can survive is if all the richest countries of the world are turned into 3rd world hellholes after the middle class gives all of their money to rich people.
Niet de schulden worden aangepakt, want dat zouden de banken niet overleven, die hebben na jaren van vette winst geen reserves meer. De kapitaalbuffers zijn zo laag dat zelfs het faillissement van Griekenland een probleem voor ze is. Zie Dexia. Wat is de oplossing? Opschorten van de democratie en uitvoeren van harde bezuinigingen. Structurele hervormingen heet dat.
Na jaren van groei zijn de banken zo machtig geworden dat ze de politiek naar hun hand kunnen zetten en de democratie opschorten. Of ben ik nu een beetje paranoia aan het worden?
Read more...
Dit is het motto van Ewald Engelen waar hij vaak aan refereert tijdens zijn colleges. (Zie mijn college verslagen). Aan de discussie in Nederland over de euro is dat vaak mooi te zien. Veel mensen zien de problemen van de euro als het falen van de ander, de Griek die ligt te luieren en ons harde werkers daarvoor laat betalen. Grieken zien dat heel anders kan ik u verzekeren.
Lees de rest ...Read more...
Naar aanleiding van mijn stukje op Sargasso over de euro-crisis De kern van de zaak is in het commentaar aldaar een discussie ontstaan over de oorzaak en de gevolgen van devaluatie van de IJslands munt, de Kronar zoals die officieel heet.
Ik heb niets kunnen vinden over een harde strijd om de munt te beschermen tegen speculanten die proberen de munt in waarde te doen laten verminderen De munt is ongeveer 50% gedevalueerd. Of dat nu een bewust besluit was of een gevolg van het dumpen van de munt door handelaren maakt niet uit. Uiteindelijk bepaalde de markt dat een waardevermindering van 50% nodig was. De vraag of dat de wens was van de regering is irrelevant.
Over de schulden
De schulden zijn vooral opgebouwd door 3 IJslandse banken. Die gingen op het laatst van de crisis leningen uitzetten bij klanten die in Europa en de VS geen lening meer konden krijgen. De rol van deze banken is bijzonder opmerkelijk overigens: gedrieën hebben zij feitelijk de IJslands economie gekaapt en hebben het land met onbetaalbare schulden opgezadeld. Wat vóór de crisis het paradepaardje van de neoliberale economie was is nu het toonbeeld van roofkapitalisme.
Vergelijking met Baltische landen
IJsland wordt vaak vergeleken met de Baltische landen, die grote moeite doen om bij de euro te komen en hun beleid daarop aanpassen. Om hun eigen munt hard te maken wordt keihard bezuinigd en dat heeft ernstige gevolgen voor de economie. Het BNP daalt en de werkloosheid stijgt, zo erg dat IJsland dat feitelijk het stoutste kindje van de klas is, het nu veel beter blijkt te doen, ondanks de crisis. Krugman hierover:
Unlike other disaster economies around the European periphery –
economies that are trying to rehabilitate themselves through austerity
and deflation — Iceland built up so much debt and found itself in such
dire straits that orthodoxy was out of the question. Instead, Iceland
devalued its currency massively and imposed capital controls.
De economie is door de devaluatie opgebloeid, zonder dat er op publieke voorzieningen is bezuinigd. Omdat het land goedkoop is geworden komen toeristen in grote aantallen - eindelijk is het betaalbaar - en draaien de aluminiumovens op volle toeren. Het voordeel van een devaluatie is dat iedereen daar aan bijdraagt. Een IJslander over de gevolgen van de devaluatie:
Friends who lost jobs in banking have already found new work, and you
could say the krona has worked as a buffer for us. We all went down
together, and that has led to healthier recession without mass unemployment.
We zijn inmiddels al weer bij deel 9 van de college serie "Wie is de schuld van de crisis"
Hier zijn alle delen tot nog toe, net als op een blog staat deel 1 onderaan. Het college "De tribale bankier" heb ik niet zelf bijgewoond. Het verslag is daarom van Dimitri. Dit is het laatste college, er volgt alleen nog een nabeschouwing.
Mijn excuses voor mijn afwezigheid - ik zal mijn leven beteren. Ik steek de laatste weken veel tijd in mijn verslagen van het college van Ewald Engelen en dan schiet het onderhoud aan je eigen blog er wel eens bij in. Maar ik ga ook wat veranderen aan dit blog.
Crossposten
Tot nog toe publiceerde ik vrijwel al mijn posts hier en op het groepsblog waar ik op dat moment ook op schrijf. Ik stop met dat crossposten. Ik heb geleerd van mijn meer ervaren collega's bij Sargasso dat dat nadelig kan zijn voor zoekmachine bereik: ik benadeel Sargasso omdat de zoekmachine ziet dat een post met de zelfde op een ander blog staat. (Of omgekeerd, maar dat is minder erg). Gevolg is dat de rating naar van een van beiden naar beneden gaat.
Nieuwe stijl
Ik blijf natuurlijk wel melding maken van de posts die ik op Sargasso zet, zodat U via dit blog altijd mijn werk kan vinden. Om het toch leuk te houden ga ik ook originele posts plaatsen - die dus niet elders komen te staan. Ik weet nog niet wat het precies wordt, dat moet groeien, maar ik kan hier natuurlijk wat makkelijk experimenteren - we zien wel. De toon zal wat informeler worden, de grote (en serieuze) stukken gaan immers op Sargasso.
GeenCommentaar
En er is nog meer veranderd: tot voor kort was Geen Commentaar het groepsblog waar ik voor schreef, maar dat bestaat niet meer. Wij zijn gefuseerd met het politiek gelijkgestemde Sargasso. Door samen te werken hopen we dat Sargasso nog groter en beter wordt dan het al is, al is het natuurlijk jammer dat Geen Commentaar niet meer bestaat - de samenwerking met de collega redacteuren van Geen Commentaar was altijd bijzonder goed.
Koekebakkers blog over politiek, maatschappij en cultuur is ouderwets gefundeerd en alleen kwetsend als het nodig is.Overdag werk ik met computers als Michel Verbeek en 's avonds scheer ik varkens als Koekebakker.
Posts
