Mathijs Bouman verkoopt praatjes over economie

Geupdate op 24 oktober met antwoord van Mathijs Bouman.

Ik zag het gisteren op het RTL4 nieuws voorbij komen terwijl ik eten stond te koken. Ik kon niet geloven, daarom heb ik het op Uitzending Gemist nog maar eens gecontroleerd, maar hij zegt het echt.



Dit is Mathijs Boumans commentaar op het Franse tekort op de overheidsbegroting:

Mathijs Bouwman: Moet je je voorstellen sinds we de euro hebben zijn we eigenlijk een gezin in Europa met één creditcard. Ja en je kunt dan geen afspraken maken over wat je met die creditcard gaat doen. Dan gaat iedereen heel veel geld uitgeven en dan sta je heel erg rood. Of je kunt wel van te voren afspraken maken over wat mag je nou wel en wat mag je nou niet met die creditcard betalen en we hebben af en toe overleg hoeveel geld we willen uitgeven en als je je daar niet aan houdt, als zoontje of als moeder of als vader dan krijg je een straf. Zo'n stelsel hoort er bij als je een munt hebt.

Nieuwslezer: En dus heeft Frankrijk heel wat uit te leggen op de euro top die morgen begint.

Dit soort bagger gaat door voor economisch commentaar. Het is onvoorstelbaar: hij is econoom, journalist bij het Financieel Dagblad en commentator voor RTL.

Ik heb al vaker over metaforen in de econcomie geschreven. Dit is de metafoor 'de economie als gezin'. Mathijs Bouman laat hier zien hoe deze foute metaforen de wereld in komen: 'deskundigen' zoals hij vertellen het aan de mensen.

Voor wie helemaal niets weet van economie: de begroting van een land is niet vergelijkbaar met de begroting van een huishouden. Een land (of een continent) is geen gezin. Het tekort op de Franse begroting wordt veroorzaakt door economische problemen waardoor de staat minder belasting ontvangt en meer geld moet uitgeven aan uitkeringen. Het heeft helemaal niets te maken met gebrek aan discipline. Als een gezin te veel uitgeeft moet het bezuinigen en dat heeft geen gevolgen voor de economie. Maar als de Franse regering gaat bezuinigen heeft dit wel gevolgen voor de economie: die zal dan nog verder krimpen. In alle landen in Europa stagneert de economie omdat regeringen precies dat doen wat Bouman hier adverteert: ze proberen een sluitende begroting te maken. Het gevolg is dat overal in Europa mensen werkloos thuis zitten, dat jongeren die van school komen geen baan kunnen vinden en dat ouderen gekort worden op hun pensioen. Maar Bouman vertelt liever sinterklaasverhaaltjes over de economie dan dat hij probeert uit te leggen wat er werkelijk aan de hand is.

Ik begrijp dat dat moeilijk is in een commentaar van één minuut, maar als hij dat niet kan dan is dat nog geen reden om een sinterklaasverhaaltje te vertellen. Wittgenstein zei al eens: 'Van dat, waarvan men niet kan spreken, moet men zwijgen'.


Update 24 oktober 2014:

Mathijs Bouman heeft via twitter op mijn stukje gereageerd:

@koekebakker @sargasso soms zeer misleidend (bv uitgaverestricties) soms prima metafoor (delen van kredietwaardigheid)

— Mathijs Bouman (@mathijsbouman) October 23, 2014

en:

@koekebakker @sargasso zie bv http://t.co/y22CBFuSxg en zie bv https://t.co/F53WrPxcaN voor free-riderprobleem. (Het creditcard-probleem)

— Mathijs Bouman (@mathijsbouman) October 24, 2014

Toen ik hem er op wees dat de eurocrisis geen 'free-rider problemen is antwoordde hij tot mijn verrassing:

@koekebakker @sargasso dat haal jij er nu bij. De metafoor ging daar niet over maar over freeriding in mon unie en noodzaak begrotingsregels

— Mathijs Bouman (@mathijsbouman) October 24, 2014

Dit verbaast mij oprecht want de begrotingsproblemen worden op het nieuws altijd in de context van de eurocrisis gebracht. Maar volgens Mathijs Bouman is dat niet terecht. Elk land moet zich houden aan begrotingsregels, ook Frankrijk. Daarom is de metafoor wel juist gekozen:

@koekebakker @sargasso dus de metafoor klopte toch wel, maar het item was te academisch voor RTL4. Dat lijkt me een mooie slotconclusie.

— Mathijs Bouman (@mathijsbouman) October 24, 2014

en:

@koekebakker @sargasso dat stuk waarin ik beweer dat een land dezelfde budgetrestrictie heeft als een gezin? Heb ik nooit gezegd of bedoeld.

— Mathijs Bouman (@mathijsbouman) October 24, 2014

Ik zal de komende dagen uitgebreider antwoorden in één of meerdere artikelen op Sargasso.

Read more...

De economie is mensenwerk

Ik heb me al eens eerder verbaasd over de vreemde manier waarop we naar economie kijken: alsof het een natuurfenomeen is zoals het weer. Hoogstens kun je je goed kleden, maar je kunt er niets aan veranderen. Een artikel in het Financieel Dagblad van 27 augustus: 'Europese economie groeit zo matig dat recessie sowieso niet ver weg is', is een mooi verbeeld hiervan.

Twee bankiers mogen hun mening geven over de stand van de economie. Han de Jong, hoofdeconoom van ABN Amro en Hans Stegeman van de Rabobank. ‘Het goede nieuws van de afgelopen achttien maanden,' aldus Stegeman, ‘was dat de economie van de eurozone weer groeide, de tegenvaller was en blijft dat de groei trager is dan we hadden verwacht.’ Omdat de groei zo gering is, is hij is bang voor een nieuwe recessie. Groei kan zomaar omslaan in krimp, bijvoorbeeld door de crises in Oekraïne en Irak. Han de Jong is niet zo somber. Hij heeft ‘een heel simpele redenering [...] de Europese conjunctuur volgt doorgaans de conjunctuur in de VS. In de VS zet het herstel nog steeds door, dus waarom zou het in Europa niet doorzetten?’

Ondanks het optimisme van de Jong is er is wel degelijk reden tot somberheid want de vooruitzichten zijn niet best. ‘Vrees voor derde recessie neemt toe’ kopte en twitterde het FD vorige week.

Vrees voor derde #recessie op rij neemt sterk toe - http://t.co/egFMhd9D9B pic.twitter.com/cvLHWaFSmJ

— FD Nieuws (@FD_Nieuws) August 26, 2014

Volgens Paul Krugman is het beste dat we in Europa kunnen verwachten decennia van stagnatie. Wat willen de Jong en Stegeman hier tegen doen? Zij hopen op actie van de Europese Centrale Bank. Deze kan namelijk ‘het monetaire instrument’ gebruiken: meer geld in omloop brengen. Of het zal helpen blijft wel twijfelachtig, want, zo geven ze zelf toe, het geld dat op die manier in omloop wordt gebracht blijft meestal bij de banken hangen en bereikt de economie niet. Maar dat wisten we al.

Wat geheel niet ter sprake komt is dat regeringen wel degelijk maatregelen kunnen nemen die de economie doen groeien. Je moet het wel echt willen natuurlijk, anders lukt het niet. En dat is precies het probleem, we kunnen het wel, maar willen het niet. En we willen het niet omdat... het niet mag. We hebben besloten het niet te doen omdat het begrotingstekort niet mag oplopen.

We zijn, lijkt het wel, bezig als onhandige boeren die hun oogst laten verdorren doordat ze bij droogte verkeerd sproeien. De middelen die wel effectief zijn worden niet gebruikt (fiscale stimulering (pdf)) en het middel waarmee wel wordt ‘gesproeid’ (het monetaire instrument), bereikt alleen onkruid - hetzelfde onkruid dat al eerder de oogst heeft vernietigd: de banken. Ook valt op dat men alleen kijkt naar invloeden op de economie van buitenaf (recessie als droogte). Dat Nederland afhankelijk is van de wereldhandel is logisch, maar dat een rijk continent als Europa met vijfhonderd miljoen burgers stuurloos is overgeleverd aan de woeste baren van de wereldeconomie, is ongeloofwaardig.

Als weermannen maken we onze analyse: in de economie kan het vriezen of dooien maar controle hebben we er niet over. De economie is in onze ogen een natuurverschijnsel, iets dat niet door mensenhand gemaakt of gecontroleerd kan worden. Het is grappig om dit te constateren in het licht van de traditionele definitie van de economische discipline: ‘Economics is the science which studies human behavior as a relationship between given ends and scarce means which have alternative uses.’ Mensen maken de economie, het is het resultaat van menselijk gedrag. Zeker, we hebben er geen 100% controle over, maar we hebben er meer controle over dan over het weer. De economie is mensenwerk, waarom is dat zo moeilijk in te zien?

Read more...