Industriepolitiek

Ik heb weer een nieuw post voor Sargasso geschreven:

De onheilstijdingen blijven maar komen: Nederland is nu officieel in recessie en hoort nu thuis in het rijtje België, Portugal en Griekenland, landen waar de economie ook krimpt. Op de woningmarkt is de trend al een tijdje dalende, en ook steeds meer bedrijfspanden staan leeg. Hoe lang gaat het nog duren voor de crisis over is? De Grote Recessie duurt nu al minstens vier jaar. De meeste regeringen in Europa zijn aan een streng bezuinigingsprogramma begonnen, maar door het krimpen van de economie loopt de schuldquote (staatsschuld als percentage van het bruto nationaal product) nog verder op. Hoe komen we uit deze neerwaartse spiraal?

Lees de rest op Sargasso

In mijn post verwijs ik naar de in December 2011, op BBC2 uitgezonden documentaire The Party is Over, How the West Went Bust. Ik wil deze post gebruiken om nog iets over de documentaire zelf te zeggen. Bekijk het eerst zelf (2 uur kijkplezier!):

Deel1:



Deel2:



Het is een boeiende documentaire, zeker het bekijken waard, maar het raakt volgens mij toch niet echt de kern van wat er nu gebeurt: de recessie wordt veroorzaakt door het zinloze bezuinigingsbeleid in Europa. Een echte oplossing voor de crisis hebben ze niet (maar dat was misschien ook niet de bedoeling, gezien de titel).

Ook is het me nog te moraliserend. Volgens de makers is de fundamentele oorzaak van de crisis dat wij schulden maken om te consumeren en (dus) te weinig sparen. In straatinterviews wordt aan Chinezen gevraagd hoeveel zij van hun inkomen sparen: dat varieert van 30% tot 50% terwijl de meeste Britten die het wordt gevraagd niet verder komen dan een paar procent. Maar de vergelijking is niet eerlijk: Chinezen moeten wel sparen want zij hebben niet de uitgebreide pensioen en ziektekostenvoorzieningen die wij hier in het Westen hebben. We sparen hier wel, maar dan vaak collectief.

Het belang van industriepolitiek
Wat de documentaire echter wel goed laat zien is dat de Britten hun eigen industrie grotendeels zelf hebben afgebroken. De documentairemaker gaan op bezoek bij het bedrijf van James Dyson (de uitvinder van de stofzuigerzakloze stofzuiger). Hij heeft inmiddels alle productie verplaatst naar Azië. Niet alleen omdat daar arbeidskrachten goedkoper zijn. Misschien nog wel belangrijk is het dat er voor zijn bedrijf in Engeland geen goed industrieklimaat is: alle toeleveranciers zitten inmiddels in Azië. Doordat er nooit is nagedacht over industriepolitiek - behalve dan dat vakbonden bestreden moesten worden - is er geen "netwerk" van ondersteunende bedrijven meer, waardoor bedrijven niet anders kunnen dan vertrekken naar landen waar zo'n netwerk nog wel aanwezig is. Door alles aan de markt over te laten is een proces in werking getreden dat heeft geleid tot kaalslag. Als tegenvoorbeeld wordt Duitsland getoond. Overheid, vakbonden en werkgevers werken daar goed met elkaar om industrie in eigen land te behouden. Het is net als in de ecologie: om te begrijpen waarom een systeem stabiel is kun je niet naar elke individueel plantje of beestje kijken, je moet ook naar de interactie kijken. Elk bedrijf bestaat niet op zichzelf maar opereert in een omgeving waarin toeleveranciers, afnemers, klanten en vooral niet te vergeten werknemers met de juiste opleiding en ervaring zitten.

In Nederland (niet genoemd in de documentaire) doen we, hoe moeizaam het af en toe dan ook gaat, het zelfde. Ook Obama heeft laten zien dat hulp van de staat voor bedrijven onder bepaalde omstandigheden wel verstandig kan zijn: door te voorkomen dat Chrystler en GM failliet gingen in 2009 heeft hij niet alleen deze bedrijven gered, maar de hele infrastructuur van ondersteunende bedrijven die daar bij hoort. Dit betaalt zich nu dubbel en dwars terug, hopelijk ook electoraal. De steun leverde hem veel kritiek op van de markt-ideologen: moral hazard werd geroepen. Maar zoals bekend is die regel alleen van toepassing op gewone mensen, niet op de Masters of the Universe