Posts
Basisinkomen is niet zo'n goed idee
>> Saturday, August 3, 2013
Dit is mijn tweed stuk over het basisinkomen dat op Sargasso heeft gestaan. Het is volgens mij niet zo'n goed idee. Het is te duur, leidt tot instabiliteit en er zijn veel betere manieren om de zelfde doelen te bereiken. Op Sargasso is een levendige discussie over dit onderwerp, dus ik adviseer u het daar het commentaar te lezen.
Het idee van het onvoorwaardelijk basisinkomen (*) combineert populaire anti-staat sentimenten en teleurstelling over het steeds groter worden van de ongelijkheid in de maatschappij. Door het loskoppelen van bestaanszekerheid en arbeid hopen voorstanders een oplossing te vinden voor de huidige crisis van het kapitalisme.
Progressieven hopen dat het leidt tot een minder materialistische maatschappij waarin de mens zich beter kan ontplooien en libertariers zien er een mogelijkheid in om de staat kleiner te maken. Het is dus een merkwaardige coalitie van links en rechts die zich aangetrokken voelt tot het idee dat de verzorgingsstaat moet worden vervangen door het basisinkomen. Maar wat zullen de gevolgen zijn voor de economie en welk probleem wordt hiermee opgelost? Is er geen beter alternatief?
Nog duurder dan ik dacht
Als het basisinkomen echt de verzorgingsstaat moet gaan vervangen dan is het veel duurder dan voorstanders denken. In mijn vorige stuk in deze serie kwam ik tot de conclusie dat een basisinkomen net iets onder AOW-niveau, betaalbaar is. Maar ik had daarbij aangenomen dat het totale bedrag voor sociale uitgaven (nu 169 miljard euro) wordt ingewisseld voor het basisinkomen. In deze 169 miljard euro zitten ook de kosten voor gezondheidszorg en die had ik nooit mee mogen rekenen. In commentaar bij het artikel werd daar terecht op gewezen. Slechts 73 miljard wordt volgens Harro Labrujere besteed aan sociale verzekeringen.
Daarom nu een correctie: het basisinkomen is nog veel duurder dan ik dacht. Mijn conclusie dat het basisinkomen op AOW-niveau net betaalbaar zou zijn was dus onjuist. Harro Labrujere stelt daarom een ‘herschikking van inkomen’ voor om het dit gat te dichten. Herschikking van inkomen klinkt wel onschuldig maar het gaat wel om 100 miljard euro per jaar. Mij kan hij daarom niet overtuigen met zijn plan want dat geld moet ergens vandaan komen. En dat kan alleen maar uit belastinggeld zijn. De juiste conclusie die ik had moeten trekken is dus: het basisinkomen is onbetaalbaar, tenzij de belastingdruk drastisch wordt verhoogd.
Vicieuze cirkel
En dan is er nog de vraag wat het effect op de economie zal zijn. Het rekenwerk in mijn vorige artikel gaat uit van de vooronderstelling dat er geen effect is op de economie. Het is echter zeker dat een herschikking van inkomen met een omvang van 100 miljard euro per jaar, niet zonder gevolgen kan blijven. Bij elke berekening die ik tot nog toe heb gezien, wordt er desondanks van uit gegaan dat er geen effect is. ‘Schuiven met miljoenen nota’s’, zoals Paul Teule het uitdrukt, zegt dus niet veel over de haalbaarheid van deze plannen.
Volgens de Duitse econome Frederike Spiecker zal invoering van het basisinkomen leiden tot een instabiele economie. Door de hoge kosten van het systeem gaat de belastingdruk omhoog. Een andere consequentie van het basisinkomen is dat het inkomen waarop het geheven kan worden kleiner is. Het totaal van het belastbaar loon dat wordt verdiend door marktactiviteiten zal namelijk afnemen omdat mensen dankzij het gegarandeerde inkomen minder gaan werken. Veel mensen hebben nu immers een extra inkomen in de vorm van het basisinkomen, zoals Noortje hier bijvoorbeeld illustreert.
Het extra werk dat iedereen doet voor de markt resulteert dus in een relatief kleiner netto loon. Terwijl aan de ene kant de kosten voor het systeem groter worden, wordt aan de andere kant steeds minder verdiend om belasting over te heffen. Hoe hoger het basisinkomen, hoe duurder het systeem, hoe groter dit effect zal zijn. Dit is een vicieuze cirkel: minder inkomsten doordat minder mensen werken, zorgt voor hogere belastingdruk op het resterende belastbaar inkomen waardoor nog minder mensen gaan werken. Dit systeem is daarom instabiel.
De gouden loonregel
Paul Teule legt in zijn bijdrage voor deze serie uit dat door het basisinkomen het wederkerigheidsprincipe niet meer wordt voldaan omdat in het basisinkomen de beloning is losgekoppeld van arbeid. Volgens Dick Pels en Femke Roosma kan een sociaal systeem dat niet is gebaseerd op het principe van de wederkerigheid, niet goed functioneren. Als een grote groep mensen meer ontvangt dan waar zij recht op hebben veroorzaakt dit spanning in de maatschappij.
Het wederkerigheidsprincipe kan ook in economische termen geformuleerd worden: alles wat de samenleving produceert moet eerlijk verdeeld worden waarbij wordt gekeken naar inzet en vermogen. Dit betekent dat stijging van productiviteit moet resulteren in een evenredige stijging van de lonen. Het extra geld dat wordt verdiend doordat door technische voorruitgang efficiënter geproduceerd wordt resulteert in een evenredig hoger loon. Dit is de gouden loonregel en afwijking hiervan destabiliseert het systeem. Als arbeid meer beloond wordt dan gerechtvaardigd kan worden door productiegroei (dus de lonen groeien te hard) heeft dit inflatie tot gevolg. En omgekeerd, als de lonen niet mee stijgen met de productiviteit resulteert dit in hogere werkloosheid. De winst van de productiviteitsgroei gaat dan naar het kapitaal – de investeerders. De gouden loonregel is de macro-economische invulling van het wederkerigheidsprincipe.
Het wederkerigheidsprincipe wordt niet alleen losgelaten in het basisinkomen maar het is de afgelopen decennia ook losgelaten in de reële economie. In de VS is deze trend het sterkst te zien:
Ook in Nederland is dit gebeurd, maar het is later begonnen en minder uitgesproken dan in de VS. Vorige week rapporteerde de Nederlandse Bank (DNB) dat de inkomensgroei niet gelijk opgaat met de groei van de economie.
Het is deze afwijking van de gouden loonregel die uiteindelijk heeft geleid tot de crisis van het kapitalisme. Al jaren lopen loon- en productiviteitsgroei niet meer gelijk op. Daarmee kwam een einde aan een de naoorlogse periode van stabiliteit. Vanaf de jaren tachtig worden we daardoor regelmatig verrast door grote financiële crises culminerend in wat nu de Grote Recessie wordt genoemd.
Een beter alternatief
Om te kijken naar wat wel werkt hoeven we niet ver te zoeken. Er is een systeem dat zich gedurende lange tijd heeft bewezen en dat grote welvaart bracht: de verzorgingsstaat. Zolang de lessen die tijdens de Grote Depressie zijn geleerd in acht worden genomen en de financiële wereld is onderworpen aan strenge regelgeving, functioneert de economie stabiel. Als lonen gelijk opgaan met de groei van de economie is de werkloosheid laag.
Volledige werkgelegenheid heeft een aantal gevolgen die gelijk zijn aan de vermeende voordelen van het basisinkomen: werknemers hebben een sterkere onderhandelingspositie ten opzichte van de werkgever en hebben daardoor meer mogelijkheden om werk te vinden dat bij hen past. Een bijkomend, maar niet onbelangrijk voordeel is dit systeem betaalbaar is.
Voorstanders van het basisinkomen willen de verzorgingsstaat afschaffen, terwijl het niet de verzorgingsstaat is die de problemen veroorzaakt maar het loslaten van de gouden loonregel. Voor mij is duidelijk dat het basisinkomen niet de niet beste oplossing is voor onze problemen. Het is te kostbaar en het voldoet niet aan het principe van de wederkerigheid. Niet alleen in de morele betekenis van dit principe maar ook in economische zin. Net als in de huidige economie, waarin het kapitaal onevenredig wordt beloond en lonen achterblijven, leidt dit tot een inherent instabiel systeem. We moeten stoppen met de afbraak van de verzorgingsstaat en zorgen dat lonen weer evenredig groeien met de economie. Alleen dat levert een stabiel economisch systeem op dat bovendien sociaal rechtvaardig is en waarin de mens zich vrij kan ontplooien.
(*) Om onleesbare woordenbrij te voorkomen schrijf ik hierna basisinkomen als onvoorwaardelijk basisinkomen wordt bedoeld.
Bron feature: Klokhuis/Sargasso
6 comments:
Onze voorstellen van de Gelijk Leven Stichting zijn niet anti-staat of als gevolg van teleurstelling maar gebaseerd op feitenonderzoek. Om het allemaal uit te leggen hier voert te ver. We hebben het o.a. vastgelegd in blogs, waarvan ik samen met andere deelnemers de nederlandse vertalingen host. Er zullen nog vele documenten volgen die als basisprogramma voor een politieke partij zullen worden gebruikt. Ik stel voor om vooraan te beginnen met de voorstellen die wij doen -- ook kun je besluiten de originele engelse versie te lezen.
In het kort, principe opereert de economie simpel op het feit als je er meer geld in stopt i.e in de mensen qua loon en inkomen, dat er meer uit komt lol - nogalwiedes. Ja het huidige systeem is zo totaal corrupt naar Leven in en als de fysieke wereld dat de meeste mensen zo gehersenspoeld zijn door dit stelsel van ongelijkheid dat het lang kan duren vooraleer praktisch gezond verstand van samenleven zal worden gerealiseerd, maar Leven zal de mens dwingen tot leren geven wat je zelf wilt ontvangen of men dwingt zichzelf als Leven..
Best for All
En dan nu de link van onze Leefbaar Inkomen voorstellen www.bigpolitiek.blogspot.com
Dank voor de link, ik zal eens kijken.
Je kan het ook bij mijn stukje op Sargasso zetten, daar zijn (veel) meer lezers.
Jammer, dat je uit mijn stuk op Sargasso niet haalt dat de missende 100 miljard vrijwel volledig kunnen worden bekostigd zonder 1 cent lastenverzwaring. De bedoelde herschikking houdt in dat het eerste deel van ieders loon wordt gezien als basisinkomen (en als belasting wordt geheven bij werkgevers en als basisinkomen wordt betaald door de staat). De lasten voor werkgevers blijven daarmee gelijk, de inkomsten van werknemers ook; het verschil is dan wel de zekerheid: de staat blijft betalen wanneer de baan wegvalt en je bent als werknemer voor dit basisdeel dan niet meer afhankelijk van je werk en dit is nu precies wat een basisinkomen beoogt. Uiteraard stijgen dan de collectieve lasten bij hoge werklossheid, maar dat is nu niet anders.
nee sorry maar dat zie ik niet.
Koekebakker, waar je ook eens naar kan kijken is naar het uitkeren van de winsten van de nutsbedrijven als het Basisinkomen/leefbaar inkomen. Dus, winstuitkering is het basisinkomen. Geniaal toch? Die winsten belandden aldoor in de zakken van jeweetwel in plaats dat het terug de economie/samenleving instroomt.
En herbeschikking van militaire budgetten voor het gegarandeerde basis-/leefbaar inkomen is ook erg interessant. Dit dan samen met de bewegingen DAWN Democracy Against War Now en Oorlogisgeenoplossing.nl
Post a Comment