Weinig Wol

Iedereen wordt moe van het ‘Griekse drama’, maar het einde lijkt in zicht. Er zijn nu vijf maanden voorbij sinds de nieuwe regering in Griekenland opnieuw is gaan onderhandelden over de financiële hulp die het land krijgt. Het geld is nu op en er moet iets gebeuren. Als Griekenland de volgende aflossing niet kan betalen (eind komende week) zal de ECB stoppen met steun aan de Griekse banken. De geldautomaten zijn dan in een paar uur leeg en Grexit een feit.

Waarom duurt het zo lang? Wat is precies het verschil van mening tussen de Griekse regering en de Europese onderhandelaars? Komt het omdat er linkse ideologische scherpslijpers aan de macht zijn gekomen? Of is het slimme onderhandelingen tactiek?

Chicken game

De Grieken proberen tijd te rekken om er zo veel mogelijk uit te halen en Yanis Varoufakis, de minister van financiën, schijnt een groot speltheoreticus te zijn. Zo wordt in Nederland althans bericht over de onderhandelingen. ‘Wie beweegt in het Griekse Endspiel?’ kopte het Financieel Dagblad op zaterdag 20 juni [1]. ‘De ontknoping van de spannendste pokerpartij ooit binnen de Europese Unie’ schrijft de krant op de voorpagina. Dit is onserieuze en misleidende verslaggeving, omdat het de Grieken wegzet als roekeloze pokeraars. Het doet bovendien geen recht aan de problemen waarin het land verkeert sinds het de afgelopen vijf jaar door de trojka ambtenaren namens de Europese schuldeisers, werd bestuurd.

Hulp?

Waarover wordt onderhandeld? Ogenschijnlijk gaat het over hulp aan Griekenland. In ruil voor hervormingen krijgt het land honderden miljarden euro steun. De onderhandelingen gaan over die voorwaarden waaronder zij de hulp krijgt: De Grieken moeten in ruil voor de hulp hervormingen uitvoeren.

Maar het hulpgeld gaat niet naar Griekenland, laat staan naar de Griekse burger. Alle hulp gaat direct terug naar de crediteuren: het IMF, de eurolanden en de ECB. Griekenland heeft zelfs een klein overschot (als je de aflossing en rente niet mee telt), en ook dat geld gaat naar schuldaflossing. De onderhandelingen gaan dus alleen over de voorwaarden van de hulp: welke hervormingen moeten worden uitgevoerd?

Absurd

Over die hervormingen zijn veel misverstanden. In de eerste plaats wordt vaak de indruk gewekt dat Griekland onvoldoende hervormt. Niets is echter minder waar want er is geen land dat zoveel heeft hervormd als Griekenland.

Het verzet van de nieuwe regering heeft dan ook een heel andere reden. Want de hervormingen die de afgelopen 5 jaar zijn uitgevoerd zijn geen echte hervormingen, maar bezuinigingen. Door deze bezuinigingen is de economie met 25% gekrompen. Meer dan kwart van de bevolking is werkloos en jongeren verlaten het land omdat er geen werk is. ‘Hervormen’ zoals de Europese landen dat willen, werkt dus niet, integendeel, het maakt de crisis alleen maar erger. Daarom liggen de Grieken dwars en daarom noemen zij de voorstellen van de Europese onderhandelaars absurd. Net zo absurd als het is om door te gaan met een behandeling die de patiënt zieker maakt in plaats van beter.

Gestaalde marxisten

Dit verhaal wordt echter maar zelden verteld in de media. Veel mensen kunnen dan ook niet begrijpen waarom de Grieken zo ‘halsstarrig zijn’. In de media wordt de indruk gewekt dat Griekenland geleid wordt door radicale marxisten. Bijvoorbeeld in het FD, als Rik Winkel een artikel van Alexis Tsipras bespreekt [2]. Volgens hem werpt het ‘document een fascinerend licht op Tsipras’ gestaalde onderhandelingstactiek en neomarxistische vocabulaire’. Tsipras is een ‘linkse radicaal uit de militante Griekse school, zonder gebruikelijke verankering binnen de traditionele politieke machtsblokken’. Ik daag u uit om het artikel eens te lezen zodat u zelf kan oordelen wie de echte radicaal is: Alexis Tsipras of Rik Winkel.

Onbetrouwbare Grieken

Soms wordt op heel subtiele manier stemming gemaakt. Je moet er goed opletten om het zien. Op 10 mei had Nieuwsuur een item over de verlenging van het voorzitterschap van de Eurogroep van Jeroen Dijsselbloem. In een bijzin laat Chris Ostendorf merken hoe hij over de Grieken denkt. Volgens Ostendorf is de belangrijkste taak die Jeroen Dijsselbloem nu heeft en waarmee hij zich nu moet bewijzen, dat hij ‘moet proberen Griekenland zich verantwoordelijk te [laten] gedragen als euroland’. Het is maar dat u het weet: ‘Grieken, niet te vertrouwen!’

Het gevaar

Als iedereen zou beseffen wat er op het spel staat, kan een ramp misschien voorkomen worden: uittreding van Griekenland. Maar zelfs mensen die beter zouden kunnen weten praten hierover alsof het een reële mogelijkheid is. Ook Schäuble en Dijsselbloem verkeren in de veronderstelling dat Europa nu sterk genoeg is om de gevolgen op te vangen. Maar zelfs als de Europese en de Griekse economie geen grote klap krijgen – wat waarschijnlijk wel het geval zal zijn – dan nog is het voor de euro een ramp: want het laat aan iedereen zien hoe kwetsbaar de muntunie is.

Radicale ideologen

Oud Premier Letta van Italië schetst in een interview in de Spiegel een onheilspellend toekomstscenario [3]:

Als Podemos in Spanje de verkiezingen in december dit jaar wint, en als over twee jaar in Italië iemand als Beppo Grillo wordt gekozen en Syriza regeert dan nog in Griekenland, dan hebben drie centrale Europese landen een heel andere politieke leiding. Dat zou het einde van Europa zijn, het einde van de euro.

Letta’s voorspelling laat zien hoe bedreigd de Europese leiders zich voelen, en hoe ze denken de crisis te moeten bestrijden. Griekenland moet hard aangepakt worden en desnoods uit de euro gezet worden. Het Griekse voorbeeld toont wat er gebeurt met je land als je als volk een ‘foute’ regering kiest.

Deze reactie zal de afkeer van Europa en de euro alleen maar versterken. Bovendien is het onwijs beleid: door de afgedwongen bezuinigingen zal de economie verder krimpen en loopt de werkloosheid op. De Europese elite is blijkbaar niet in staat om te begrijpen dat het strenge begrotingsbeleid, zoals vast gelegd in het Stabiliteit en Groeipact, het tegengestelde effect hebben.

Weinig keuze

De weigering van Athene om de ‘absurde voorstellen’ van Europa uit te voeren – is dan ook helemaal niet zo absurd. De Europese elite is zelf star en doctrinair. Zij zijn het die zich hebben verbonden aan achterhaalde neoklassieke economische principes en zij zijn het zelf die star en ontoegeeflijk zijn. De echte radicalen zitten in Berlijn, Brussel en Den Haag.

Wat er de komende weken gaat gebeuren kan ik niet voorspellen. In het beste geval kunnen we hopen op een voortzetting van de onderhandelingen. Er zijn nu aanwijzingen dat de Grieken zullen toegeven. Zij hebben weinig keuze en moeten uit twee kwaden kiezen: doorgaan met absurd beleid dat onnodig leed veroorzaakt, of voor de chaos die het gevolg zal zijn, als zij de volgende aflossing niet kunnen betalen. Maar wat de Griekse regering ook kiest: de toekomst is somber, niet alleen voor Griekenland maar voor heel Europa.

Update 22 juni:
Voor wie het op de voet wil volgen kan ik deze pagina met live updates van de Guardian aanbevelen: Eurozone crisis live.

Noten

[1] Wie beweegt in het Griekse Endspiel? Financieel Dagblad 20 juni 2015.
[2] Tsipras bereikt precies dat waar hij zo bang voor is. Financieel Dagblad 6 juni 2015.
[3] Der Spiegel, Heft Nr. 25, 2015. Vertaling uit het Duits van mij.

Afbeelding

Flickr (cc), European Parliament President Martin Schulz and Greek Prime Minister Alexis Tsipras

De toelichting op Flickr vermeldt nog volgende: During the press point Mr Schultz said that "Mr.Tsipras is battling for European cooperation, not only seeking a solution for Greece. He has my full support". The president also stressed "the need for a framework for" constructive dialogue and solutions".