Ik was vrijdagmiddag even in de openbare bibliotheek (die gelukkig nog geld heeft voor abonnementen op dagbladen) en sloeg het Financieel Dagblad open. Mij viel direct het volgende artikel op:
Wereldwijde omvang van kapitaal stijgt naar record Oude record van 2007 gepasseerd
De wereldwijde hoeveelheid kapitaal, eigen en vreemd vermogen, is vorig jaar met 5% ($ 11.000 mrd) gestegen tot $ 212.000 mrd. Dat is $ 10.000 mrd meer dan het oude record van 2007, aldus een gisteren gepubliceerd rapport van de studiedienst van adviesbureau McKinsey.
De groei is voor het grootste deel een gevolg van het koersherstel op de aandelenmarkten. Nieuwe aandelenemissies en betere winstverwachtingen krikten de marktkapitalisatie van beurzen met $ 6000 mrd op.
Het is toch wel een verrassend bericht. Met behulp van geld van Amerikaans en Europese belastingbetalers is in 2008 het financiële systeem, dat als een kaartenhuis in elkaar dreigde te vallen, gered. De wereldwijde kapitaalmarkt heeft zich inmiddels helemaal herstel en groeit en bloeit als nooit tevoren. Maar de economieën in Europa, de VS en Japan zijn nog steeds niet hersteld van de gevolgen van de crisis ondanks het feit dat er geld in overvloed is, meer zelfs dan voor de crisis.
In Europa en de VS zijn overheden druk bezig zware bezuinigingsprogramma’s uit te voeren omdat er “geld te kort” is. Maar we kunnen dus constateren dat dat onzin is: er zweeft een recordbedrag aan geld boven de markt, meer dan er voor de kredietcrisis aanwezig was. Dit roept toch wel wat vragen op. Als er zoveel geld is waarom wordt er dan zo weinig geïnvesteerd?
In beide gevallen is de crisis een zelf gemaakte crisis die het gevolg is van het verleren van de lessen die zijn geleerd in jaren 30. Men heeft in de jaren 90 de teugels laten vieren in het geloof dat de markt het altijd beter weet. De speculatie die daarvan het gevolg was heeft – net als in 1929 – geleid tot een grote crisis. Men heeft zichzelf aangepraat dat nu, direct, acuut!, moet worden bezuinigd zodat de markt weer vertrouwen krijgt en er weer geïnvesteerd zal worden. Maar dat gebeurt niet, want wie investeert er nou in een kwakkelende economie? De economie groeit nauwelijks onder andere door “verkrappend macro-economisch beleid”, zoals Nico Klene van ABN Amro het uitdrukt. Verkrappend macro-economisch beleid is een mooi eufemisme voor bezuinigen. Ondanks de recordomvang wordt het “wereldwijde kapitaal” dus niet gebruikt om te investeren en nieuwe banen te maken.
Het antwoord op de vraag waarom er zo weinig wordt geïnvesteerd terwijl er zo veel geld is, is dus simpel: omdat het economisch niet aantrekkelijk is. Mensen besteden te weinig geld, waardoor bedrijven met overcapaciteit zitten en voldoende voorraad hebben. Waarom zou je dan investeren? Door de bezuinigingen van de overheden aan beide zijden van de Atlantische oceaan stagneert de groei. De redenen waarom er wordt bezuinigd verschillen enigszins. In de VS laat een zwakke President zich de wet voorschrijven door een oppositiepartij die wordt gedomineerd door radicale libertariërs en rechtse Tea Party populisten. In Europa hebben de regeringen zichzelf gedwongen om de begrotingstekorten onder de 3% BNP te brengen en is men niet instaat om de problemen in landen waar dat niet lukt onder controle te krijgen.
Oh, en voor u denkt dat ik hier een tirade houd tegen “het groot kapitaal”: het pensioenfonds waar u bij bent ingeschreven is een van die investeerders. Wij zijn allemaal “groot-kapitalisten” op de een of andere manier.
Read more...
Ik vind wel dat daarmee niet alleen mij schade is aangedaan maar ook het hele vak van de politiek. Dat vind ik eigenlijk veel erger. Ik had mij daar beter tegen moeten verweren. Daar ligt ook echt een verantwoordelijkheid van mijzelf, omdat ik daar niet goed mee ben omgegaan. Het was helemaal niet moeilijk geweest om een aantal voorbeelden te noemen van waar het CDA de afgelopen jaren de kiezer dingen verteld heeft die niet klopten. Als ik die assertiviteit had opgebracht, denk ik dat ze het uit hun hoof hadden gelaten om op die koers door te gaan. Dat deed ik niet. Mijn intuïtie liet me in de steek en ik maakte precies de verkeerde keuze.
Wouter Bos beantwoordt in Vrij Nederland (29 juli, geen link kunnen vinden) de vraag waarom hij zich zo slecht heeft verdedigd tegen de CDA campagne in 2006, toen Balkenende hem verweet: "U draait en u bent niet eerlijk". Het siert hem dat hij de schuld naar zichzelf trekt, maar het is natuurlijk vooral een fout van het campagne team. Hij heeft zeker gelijk als hij zegt dat dit vooral schadelijk is voor de democratie en het imago van de politiek. Zoals wel vaker wordt slecht gedrag beloond in de politiek: de negatieve campagne zorgde er voor dat het CDA de grootste partij werd en Balkende Premier kon worden. Het viel me eerder al op dat een CDA politicus negatief is over zijn beroep, en ook Verhagen heeft het afgelopen jaar laten zien dat hij een goede neus heeft voor politiek en niet vies is van machtsspelletjes.
De daden van Anders Breivik mogen in Nederland, net als in de rest van de wereld, oprechte afschuw wekken en veroordeeld worden, zijn gedachtegoed is diep in de Nederlandse samenleving doorgedrongen. Wie dat wil ontkennen, is ziende blind – of bang.
Afgelopen weekend deed ik al een poging om te analyseren wat het is dat Obama wil bereiken met zijn onderhandelingen met Slangen de Republikeinen. Mijn veronderstelling is dat hij het meent, en dat begrotingsdiscipline voor hem belangrijk is. Maar dat verklaart nog niet waarom hij dat op deze manier doet. Waarom onderhandelt Obama over deze maatregelen als voorwaarde voor het verhogen van 's lands kredietlimiet (debt ceiling)? Iets dat hoe dan ook zal moeten gebeuren, omdat als dat niet gebeurd de Verenigde Staten voor het eerst in de geschiedenis hun rekeningen niet zouden kunnen betalen. Iets dat in de ruim 200 jaar dat het land bestaat nog nooit is gebeurd.
Waarom wordt dit niet op de gebruikelijke manier afgehandeld, zoals vele tientallen keren daarvoor, ook onder Bush, namelijk als een hamerstuk? Hoe is het mogelijk dat men nu serieus overweegt om het tot een default te laten komen? Iets dat in de afgelopen 70 jaar dat dit systeem bestaat volkomen ondenkbaar zou zijn?
methode geen waanzin
Het lijkt er steeds meer op dat er methode zit achter deze waanzin. Van begin af aan heeft de regering Obama gezocht naar een middel om budgettaire discipline af te dwingen. Het is een feit dat Democraten zuinig en prudent zijn (net als sociaal democraten in Nederland), maar het is ook een feit dat veel mensen dat niet weten. Het overschot op de begroting van Clinton was binnen een jaar door de Republikein Bush Jr. verkwanselt aan zinloze oorlogen, cadeaus voor hun vrienden in het bedrijfsleven en belastingverlaging. Maar in de ogen van het publiek zijn het de Democraten zijn die te boek staan de geld verspillers - tax and spend - terwijl de Republikeinen ten onrechte bekend staan als zuinig en job creators.
Dat is het probleem dat de Democraten in het Witte Huis proberen aan te pakken. In de jaarlijkse "budget debates" niet kunnen zij dat niet bereiken: die gaan niet verder dan één jaar. Met de onderhandelingen over de debt ceiling proberen zij nu voor een langere periode, minimaal 10 jaar, begrotingsdiscipline af te dwingen van Republikeinen èn Democraten. Felix Salmon van Reuters (via Krugman) schrijft:
The budget debate, of course, sets near-term taxation and spending. So seeking to make a virtue out of necessity, Treasury entered negotiations over the debt ceiling to do something longer-term: to put in place a decade-long “fiscal straitjacket” which would constrain future Democratic and Republican administrations alike. That would address the Krugman point, and help to cement — rather than weaken — America’s triple-A credit rating.
Om dit te bereiken hebben ze echter de samenwerking nodig van de Republikeinen, en dat is waar het fout gaat. Met de Republikeinen is namelijk niet te onderhandelen: de partij is de afgelopen 20 jaar zo geradicaliseerd dat er geen sprake meer is van een normale conservatieve partij maar een partij die rabiaat rechts is geworden, die wordt gedomineerd door zeloten die alleen uit zijn op vernietiging van hun tegenstander en het daarbij niets kan schelen wat er met het land gebeurd. Neem iemand als Michele Bachman, een vooraanstaand kandidaat voor de verkiezingen in 2012 zij heeft verkondigt dat ze tegen de verhoging van de debt ceiling zal stemmen. Of neem Paul Ryan, een ander vooraanstaand lid van het Huis van Afgevaardigden, die een plan maakt om miljarden te bezuinigen maar zo veel weggeeft aan belastingverlaging dat het begrotingstekort er alleen maar groter door wordt. En het kan altijd nog erger: er gaan nu zelfs stemmen op om de debt ceiling te verlagen.
naief
Je vraagt je af wat Obama en zijn collega's in het Witte Huis de laatste 20 jaar gedaan hebben in de politiek om dit over het hoofd te kunnen zien. Gevaarlijk naief, zo oordeelt ook Felix Salmon:
The lion’s share of the blame here belongs with the Republicans in general, the House Republicans in particular, and the Tea Party caucus within the House Republicans most of all. But it’s not like these people’s existence or intransigence was any great secret. And so the White House tactics over the course of the past few months look dangerously naive.
Voor 2 augustus moet het opgelost zijn. Het zal me benieuwen of het werkt in de campagne volgend jaar: het image van de President als de zuinige man die boven de partijen staat, terwijl de werkloosheid weer oploopt naar 10% en de economie verder keldert. Wat zal zwaarder wegen voor de kiezers?
Het zijn merkwaardige taferelen in de Amerikaanse politiek: politici die boos worden en weglopen bij onderhandelingen over een maatregel waarvan iedereen – van links tot rechts – zegt dat zij genomen moet worden: de kredietlimiet van de overheid (het schuldplafond, engels: debt ceiling) moet verhoogd worden want anders dreigt de wereldeconomie in elkaar te zakken op een manier waarop de kredietcrisis alleen nog maar een voorproefje was. Als de Amerikaanse regering geen geld meer kan lenen kan zij haar verplichting niet meer nakomen. Net als Griekenland dus. Niet alleen zullen mensen geen (of minder) uitkering ontvangen, kunnen salarissen niet meer (volledig) worden betaald, ook zal de Amerikaanse overheid niet meer instaat zijn haar crediteuren volledig terug te betalen. En dat is dus wanbetaling. Wat de gevolgen daarvan zijn zien we bij de Grieken: de rente op staatsleningen gaat omhoog waardoor nieuwe leningen nog duurder worden. Dit zet een negatieve spiraal in gang die direct gevolgen heeft voor de echte economie: het zal het begin zijn van een depressie die nog dieper en ernstiger zal zijn als de Grote Depressie. Dit staat allemaal op het spel in de onderhandelingen die op dit moment gaande zijn tussen het Witte Huis en de oppositie partij. Een oppositiepartij die bovendien flink heeft gewonnen in de tussentijdse verkiezingen november vorig jaar en haar rangen vooral heeft versterkt met veel uiterst conservatieve Tea Party kandidaten voor wie de staatsschuld vijand nummer 1 is.
Afbraak van de verzorgingsstaat
Ho wacht, even een stap terug: ik schreef: “onderhandelingen”...? Waarover wordt onderhandeld? Over het niet verhogen van de kredietlimiet? Maar als de gevolgen zo ernstig zijn, waarover praat men dan? En dit is ook niet de eerste keer dat dit nodig was: de limiet is al vele tientalle keren verhoogd, ook onder Bush, en altijd zonder veel misbaar. In de TV-serie West Wing wordt geschetst hoe in het verleden regeringen met deze situatie omgingen (3 keer kijken het gaat heel snel):
Het is natuurlijk maar TV-drama, maar ver van de werkelijkheid ligt het niet. De strategie is dus: zo kort mogelijk voor het moment dat nodig is wachten met een voorstel en dan – als het bijna te laat is een voorstel doen om de limiet te verhogen. Niemand durft dan nog nee te zeggen.
Maar dat is dus niet wat er nu gebeurd, en dat is het grote raadsel. Waarom laat Obama zich verleiden om te “onderhandelen” over iets waarover eigenlijk niets te onderhandelen valt? Deze wet moet aangenomen worden, wie wil nou de verantwoording hebben voor het Einde Van de Wereld Zoals Wij die Kennen? Gekker nog: zelfs enkele belangrijke republikeinen hebben begin dit jaar al gezegd dat de limiet verhoogd moet worden. Het is een raadsel. De meeste linkse bloggers in de VS die ik volg zijn het vertrouwen in de President volledig kwijt: want hij lijkt serieus van plan om in te gaan op allerlei voorwaarden die de geradicaliseerde Republikeinse partij stelt voor het verhogen van de limiet. De voorstellen waarover nu serieus wordt onderhandeld zijn allemaal uiterst diepe ingrepen in de verzorgingsstaat: verhoging van de pensioenleeftijd en verlaging van het uit te keren bedrag (Social Security), verhoging van de leeftijd waarop je in aanmerking komt voor gezondheidszorg voor ouderen (Medicarie), verlaging van de vergoeding voor sociale gezondheidsvoorzieningen (Medicaid). Bovendien weigeren de Republikeinen elke maatregel die neerkomt op verhoging van de belasting, zelfs niet als het gaat om belasting op privé vliegtuigen of bedrijven die grote winsten maken. Het is alsof rechts Amerika haar kans schoon ziet om een eind te maken aan de New Deal uit de jaren 30 en de Great Society uit de jaren 60: de pilaren van de welvaartstaat, opgebouwd door grote Democratische Presidenten. Dit heeft niets meer met democratie te maken: het is geen onderhandelen meer, het is afpersing.
Barack Hoover Obama
Bij veel linkse commentatoren begint door te dringen dat het niet alleen aan de Tea Party Republikeinen ligt maar dat het de President zelf is die dit heeft veroorzaakt. Hij gedraagt zich niet op de manier zoals die in de bovenstaande clip uit West Wing wordt geschetst: hij is juist wel bereid tot onderhandeling en is daar al in een vroeg stadium mee begonnen. Erger nog: het lijkt er eerder op dat hij zelf de gene is die de onderhandeling aangrijpt om te kunnen bezuinigen op sociale voorzieningen – hij kan nu namelijk doen alsof het hem is opgedrongen. In een eerdere toespraak heeft de President al blijk gegeven van een uiterst conservatief standpunt als het gaat om wat er gedaan moet worden aan de economie:
In zijn wekelijkse toespraak voor de radio zei hij het volgende:
Government has to start living within its means, just like families do. We have to cut the spending we can’t afford so we can put the economy on sounder footing, and give our businesses the confidence they need to grow and create jobs.
Wat hij hier zegt is onzin en het laat zien dat de President in wezen een conservatief is en meer op President Hoover dan op President Roosevelt lijkt. Schertsend wordt door sommigen daarom al gesuggereerd dat de H in zijn naam voor Hoover staat (overigens niet voor het eerst). Uit alles wat de President doet blijkt dat hij zichzelf ziet als De Verstandige Man in het Midden tussen de ruzie makende ideologen van rechts èn links. Steeds meer komt links in Amerika tot de conclusie dat Obama niet de man van de Hoop en Verandering is, waar men zo op hoopte na de jaren van Bush maar dat hij een gematigd conservatief is. En hij is naïef, ja ik durf het bijna niet te schrijven, hij is nota bene President van de USA... Want hoe is het mogelijk om te onderhandelen met mensen die alleen maar uit zijn op je verlies, die dat ook zeggen en daar voor uitkomen? De positie die Obama kiest, in het midden, is niet het werkelijke midden van de Amerikaanse politiek, het is het midden tussen een gematigd conservatieve Democratische partij en een geradicaliseerde Republikeinse partij. Iedereen die de politiek in de VS een beetje volgt weet dat dat een toestand is waarin zij overigens al verkeerd sinds de jaren 90. Maar het is een houding die goed valt bij de Amerikaanse media en de gevestigde politici. Obama is de man van de clubs als DLC en Third Way: conservatieve democraten die politiek gezien het beste te vergelijken zijn met onze VVD. Echte liberalen dus, in de Europese betekenis: fiscaal conservatief en marktgericht, maar liberaal als het gaat om geloof en waarden.
President Bachman
Volgend jaar zal blijken of de strategie van Obama werkt: dan zijn er weer verkiezingen en hoopt hij weer herkozen te worden – of niet. Wie de kandidaat van de Republikeinen gaat worden is nog niet duidelijk, maar momenteel lijkt Michele Bachman een kans te maken. Ze doet het goed bij de Tea Party, ze is tegen verhoging van de kredietlimiet en gepatenteerd christenfundamentalist. Nu zij zichzelf kandidaat heeft gesteld voor het Presidentschap heeft ze haar retoriek gematigd maar eerdere uitspraken van haar laten zien dat ze absoluut geen verstand van zaken heeft als het gaat om economie en staatszaken. Maar dat is in de VS geen beletsel om te worden te gekozen zoals haar partijgenoot, en vorige president heeft laten zien.
Of het zover komt moet nog blijken natuurlijk, de laatste signalen zijn weer dat Obama nu tot inzicht is gekomen dat hij onderhandelt met slangen. In een persconferentie gisteren liet hij zichtbaar blijken geïrriteerd te zijn over het gedrag van zijn onderhandelingspartners. En dat wil wat zeggen, Obama’s bijnaam is “Obama no Drama” – hij maakt zich anders nooit zichtbaar druk en wordt nooit boos.
Obama's strategie om te winnen lijkt te zijn zich te Presenteren als de Redelijkheid in Persoon, de Man in het Midden die boven de partijen staat en hij wil dat demonstreren door compromissen te sluiten met de oppositie. Maar hierbij stuit hij op een grens: de realiteit is dat de Republikeinse Partij zo radicaal is geworden dat zelfs belasting op privé vliegtuigen al te ver gaat, het is een partij waarmee domweg geen compromissen gesloten kunnen worden. Deze strategie heeft haar limiet bereikt: door de bezuinigen die hij nu voorstelt lopen zijn aanhangers weg en zal hij kiezers verliezen want die maatregelen doen echt pijn bij veel mensen en verhinderen herstel van de economie. Dat laatste lijkt de President echter nog niet te beseffen.
[de linkse] partijen gingen akkoord met forse bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking en de sociale zekerheid, zoals de liberalen wilden. PvdA, D66 en GroenLinks waren bereid de kilometerheffing op te geven in ruil voor een beperkte accijnsverhoging op brandstof. De onderhandelaars zagen zelfs ruimte voor een netto-investering van 1,4 miljard in onderwijs. Het huidige kabinet heeft daar geen geld voor.
Mark Rutte zei maanden na het stuklopen van de Paars-Plusformatie tegen nu.nl dat met de PvdA niet te praten viel over hervorming van de arbeidsmarkt. Maar dat was onjuist, blijkt nu. De PvdA was er misschien niet enthousiast voor, maar in de beslotenheid van de formatie werkten de financieel specialisten wel aan een hervormingsvoorstel.
Derk Stokman vraagt zich in de NRC van zaterdag (abonn. nodig) af waarom er geen Paars Plus is gekomen en het antwoord is eenvoudig: de VVD wilde niet. Wat mij echter het meest verbaast is hoe ver de linkse partijen wilden gaan om een regering te vormen. De VVD wilde geen Paars omdat haar achterban dat absoluut niet wilde, maar wat te denken van de achterban van de linkse partijen? Het is maar goed dat er geen Paars-Plus is gekomen: ik zie weinig verschil tussen de plannen van Paars-Plus en het beleid van Oranje-Min. Nu hebben we tenminste een echte oppositie tegen dit beleid... oh nee wacht... oppositie?
Ik meende dat het Karel van het Reve was die zei: er is altijd wel een ergens een gek die een mes trekt om daarmee iemand dood te steken, het is niet te voorkomen. Tegenwoordig is dat niet meer een mes maar een automatisch pistool of hij zet een bom in elkaar. Wie een beetje zijn best doet kan met gemak enige honderden mensen doden. Deze keer waren het er 91, de schutter in Alphen aan de Rijn 7, Jared Lee wist het tot 6 te brengen.
De gedachte aan wat daar op dat eiland gebeurd moet zijn is niet te bevatten: één voor één heeft hij jonge mensen neergeschoten, ze opjagend op het eiland terwijl niemand kon wegkomen.
Deze keer is het een “christenfundamentalist” volgens de NRC, een andere keer een moslimfundamentalist of iemand die geestelijk in de war is. Omdat het nu om een christen gaat wordt er weinig ophef over het geloof gemaakt, maar als het een moslim was geweest was er zeker meer over te doen geweest. “Deskundigen” komen dan met verklaringen dat er iets is in de Islam die mensen tot dit soort daden aanzet, en er zullen ook nu vast wel hardcore atheïsten zijn die dit zien als een kenmerk van elk geloof.
Maar wat kun je er aan doen? Je kunt dit soort ontsporingen niet voorkomen. Wat moet je immers doen? Alleen kunstmest aan vergunninghouders verkopen? Wapens verbieden? Ja dat laatste kan en gebeurt gelukkig in dit deel van de wereld ook wel, maar voldoende zal het nooit zijn. Iemand die kwaad wil zal dat altijd kunnen doen, er is immers altijd wel ergens een mes te vinden. Gekken en dwazen zijn van alle tijden.
En wat als het om religieus of etnisch gemotiveerd fanatisme gaat, zoals blijkbaar nu ook het geval is? Het heeft in ieder geval geen zin om een hetze te beginnen tegen het christendom of de islam - als de dader een moslim was geweest - want wat wil je daarmee bereiken? De gekken worden alleen maar gekker en doordat je een hele bevolkingsgroep isoleert radicaliseer je nog meer mensen. En om de daders te vinden heb je de hulp nodig van mensen die dicht bij de daders staan: familie en vrienden. Zo is bijvoorbeeld Theodore Kaczynski, de Unabomber, opgespoord.
Later that day, I bump into F.A., the Arabist, and we have a talk about What Is To Be Done. I ask him if there is anything we can do about madmen who worship psychopathic gods. And he says something obvious but interesting: that there's nothing to be done about the core, the real nuts, but they exist, as human beings must within concentric circles of culture: an immediate circle of murder-minded sympathizers and financiers; a circle just outside that of sympathizers who would not do such things themselves but will not stop them from happening; a circle beyond that of people who choose not to know what is being done but sympathize with the radical purpose; a circle beyond that one of the fearful and even sentimentally sympathetic--and on and on, each circle of culture outside the actual nucleus of evil a little larger and a little less regular in its orbit than the one before, and therefore able to be dried up, reduced, set loose. Attack and persuade the outer circles of culture to abandon the inner circles, and eventually, the core will be all alone, isolated and futile.
Deze woorden zijn opgetekend in het interview met Jan Kees de Jager, in de VN van deze week. Hij ziet zichzelf liever als ondernemer. VN citeert zijn woorden (met enige vrijheid) in de titel van het stuk: "Ik ben geen echte politicus".
Het is iets waar bijna iedereen altijd het over eens is: politiek stinkt, macht is slecht en aan politici kleeft een smet. Het gaat zelf zo ver dat de mensen die het ver schoppen in dit bedrijf zeggen dat ze er eigenlijk niet achter staan. Maar stel nu eens u komt bij de dokter en nadat de diagnose is gesteld maakt U een praatje met haar. Zij vertelt u het volgende: "ik ben niet echt een dokter, ik ben een ondernemer!", met andere woorden zij zou u net zo lief brood, verzekeringen of een vliegvakantie willen verkopen want zij is namelijk niet echt geïnteresseerd in haar vak als dokter, maar ziet zich zelf liever als "ondernemer".
Dat zou toch merkwaardig zijn? Zou u zich nog willen laten behandelen door die dokter? Waarom gaat de Jager niet weer gewoon terug naar zijn ICT-bedrijf om te ondernemen? Wat trekt hem dan wel in de politiek? Of wil hij zeggen: "ik ben te goed voor dit werk, maar het land heeft mij nodig, daarom offer ik mij zelf op. Ik doe dit omdat de Koningin mij heeft gevraagd."
Het is zo gewoon dat politiek vereenzelvigd wordt met corruptie, macht en zakkenvullerij dat de beoefenaren van het beroep zich er voor schamen en dat we het heel gewoon vinden dat politici ons wijs proberen te maken dat zij helemaal geen politici zijn. Ondertussen worden wij geregeerd door ondernemers.
Read more...
Deze kop gisteren op de voorpagina van de NRC: "Gazprom invloed in centrales Nederland". Nu blijkt dat de Russen dus toch invloed krijgen in Nederland. Als geschiedenis niet tragisch is dan is ze wel ironisch. In de vorige eeuw hebben we er alles aan gedaan om te voorkomen dat de Russen zouden komen, nu lukt het ze toch. Niet met wapengekletter om het kapitalisme te bestrijden en het communisme te brengen, maar dankzij het kapitalisme. En kijk ook eens op welk terrein ze invloed krijgen: onze energievoorziening.
Read more...
Het begint er steeds meer op te lijken dat de Euro is mislukt. De komende weken en maanden zal blijken of Europa in staat is zich echt te hervormen of dat de hele zaak uit elkaar spat. Tijd om eens te kijken hoe het zover heeft kunnen komen en wat er verkeerd is gegaan.
1989, Ik kan het me nog goed herinneren: iedereen was opgelucht want het IJzeren Gordijn dat Europa had verdeeld was verdwenen. Het was nu voor iedereen duidelijk dat de hele wereld, van Nome in Alaska tot Kamchatka in Rusland, kapitalistisch en democratisch zou worden. De mislukking van het communisme had eens en voor altijd bewezen dat centrale aansturing van de economie niet werkt. Een andere les die we leerden was dat kapitalisme en vrijheid altijd samen gaan. Democratie en vrijheid zouden het beste gedijen bij de vrije markt en omgekeerd. Vrijheid was een voorwaarde voor bloeiende handel en welvaart. Maar de belangrijkste les was dat politiek de wereld niet kan veranderen, niemand geloofde nog in de maakbare samenleving. Ook de sociaaldemocratie, die een gemeenschappelijke voorouder heeft met het communisme, nam afstand van het oude denken en schudde haar ideologische veren af. Niet het collectief, maar het individu, bepaalde vanaf dat moment haar eigen lot. Dat lot wordt bepaald door de keuzes die je maakt. Kiest je goed, dan wordt je daarvoor beloond en eigen schuld dikke bult als je fout kiest! Maar dat is de moderne mondige burger wel toe te vertrouwen. Een nieuw tijdperk was begonnen. Francis Fukuyama kondigde het einde van de geschiedenis aan:
What we may be witnessing is not just the end of the Cold War, or the passing of a particular period of post-war history, but the end of history as such: that is, the end point of mankind's ideological evolution and the universalization of Western liberal democracy as the final form of human government.
Groots en meeslepend was het – het einde van de geschiedenis nog wel! – maar paradoxaal ook weer niet want het tijdperk van de grote idealen was juist afgelopen. Vanaf nu geen grote verhalen meer maar marktwerking en mondige burgers. Zo begonnen we aan de jaren 90: dapper en vol goede moed.
Het Europa van de markt
Niemand twijfelde dan ook dat Europa moest hervormen. Door het verdwijnen van het communisme was de weg vrij voor een echt verenigd Europa. Geen grootmacht die dat nog kon tegenhouden. Het naoorlogse ideaal zou nu op een eigentijdse manier worden ingevuld. Geheel in de stijl van de tijd zou het Verenigd Europa bereikt worden door het creëren van één markt en één munt. Vanaf nu zou niet ideologie maar de vrije markt zorgen voor de vereniging van Europa.
Als het zou werken zou het een mooie oplossing zijn, want geen werelddeel is zo verdeeld als Europa. Het was nu niet meer nodig dit van bovenaf op te leggen, het enige dat men moest doen was er voor zorgen dat mensen vrij over de grens konden reizen en konden handeldrijven in een grote vrijhandelszone. Een belangrijk onderdeel van deze strategie was de invoering van een muntunie, wat uiteindelijk de Euro zou worden. Elk land kon zijn eigen economisch beleid blijven voeren, iedereen bleef verantwoordelijk voor zijn eigen economie, maar door de tucht van de markt groeien de landen naar elkaar toe, althans dat was de bedoeling.
Instabiel
In 1992 werd in Maastricht afgesproken dat de Europese landen hun eigen munt zouden in leveren en in 1997 werd bepaald aan welke voorwaarden men moest voldoen om mee te doen. De totale staatsschuld mocht niet meer dan 60% van het bruto nationaal product (BNP) zijn en de overheidstekorten mochten niet boven de 3% komen. Dat ging goed tot de crisis in 2008 en van die klap zijn we nog niet bekomen. Al in de jaren 90 werd door economen gewaarschuwd voor deze situatie. Vóór de Euro er was, toen elk land nog een eigen munt had, was er een automatisch stabiliseringen mechanisme dat tijdens een crisis in werking trad. Als de economie in een land inzakt is het onvermijdelijk dat overheidstekorten oplopen.
Omdat bedrijven minder winst maken en consumenten minder kopen komt minder geld binnen via belastingheffing en er door het oplopen van de werkloosheid wordt meer geld uitgegeven aan uitkeringen. De staatsschuld loopt daardoor op maar dat is op dat moment niet erg: op die manier worden de gevolgen van een crisis verzacht. Mensen verliezen wel hun baan maar niet (meteen) hun inkomen en waardoor ze nog steeds geld kunnen uitgeven, ook zijn ze niet gedwongen om hun huis te verkopen. Het is niet helemaal pijnloos, maar als na een tijdje de economie weer aantrekt vind iedereen weer werk en kan de staat haar schulden terugbetalen.
Het automatische stabiliseringsmechanisme dat er vroeger was werkt nu niet meer met de Euro: door de crisis lopen de begrotingstekorten op tot boven de normen die in het Verdrag van Maastricht zijn afgesproken en landen zijn dus verplicht om te gaan bezuinigen om deze tekorten weer terug te brengen. In Nederland ondervinden we nu aan den lijve wat dat betekend. Er is ook een reden om zo snoeihard te bezuinigen: de landen zijn veel kwetsbaarder omdat geleend moet worden in Euro’s en niet in hun eigen valuta. Zij kunnen dus niet meer bij hun eigen centrale bank aankloppen om hulp. De ECB kan niet helpen want er is afgesproken dat dat niet mag: de ECB moet onafhankelijk blijven van de politiek.
Dit betekend dus dat landen de markt op moeten voor hun geld en als die markt vindt dat een land het niet goed doet dan is lenen een kostbare zaak. Wat de markt vindt wordt onder andere bepaald door de kredietbeoordelaars, bedrijven die gespecialiseerd zijn het beoordelen van de kredietwaardigheid van klanten. Het laatste nieuws over Portugal is typerend voor de situatie: kredietbeoordelaar Moody’s, heeft Portugals kredietwaardigheid twee niveaus verlaagd. In plaats van automatische stabilisatie wordt een land dat geen eigen munt meer heeft geconfronteerd met een negatieve spiraal die makkelijk uit de hand loopt. En dat is precies wat er is gebeurd met Spanje, Griekenland, Portugal en Ierland. De Euro is dus niet, zoals beloofd, een stabiliserende maar een destabiliserende factor.
Lang leve de geschiedenis
Wie de puinhoop die deze "niet-ideologie" heeft aangericht nu overziet vraagt zich verbijsterd af hoe we ooit zo naïef hebben kunnen zijn. Natuurlijk was het niet het einde van de geschiedenis, en werd de oude ideologie niet afgeschaft, maar slechts ingeruild voor een nieuwe ideologie. Deze ideologie houdt in dat wereld geregeerd wordt door markten, niet door regeringen. Dit is niet minder dogmatisch en technocratisch dan het communisme ooit was. Nu zijn het bedrijven als Standard & Poor en Moody's die vertellen hoe we onze economie moeten inrichten, niet de politiek. Door de crisis is duidelijk geworden wat de gevolgen zijn van het maken van een verkeerde keuze, de Grieken ondervinden dit nu aan den lijve. Het voorkomen van moral hazard wordt als motivatie aangevoerd om de Grieken hard te straffen. In ruil voor steun aan "het kwakkelland" roepen Jan Kees de Jager en Angela Merkel om pijnlijke en strenge bezuinigen en het land wordt nu aan de hoogste bieder verkocht. De markt is een strenge en harde leermeester. Maar waar was het allemaal ook al weer om begonnen?
We hebben ons neoliberale economie en politiek laten aansmeren onder het mom van Europees idealisme en met de belofte van grotere welvaart. Geen van beiden worden worden waargemaakt.
TOEGIFT 1: Griekenland in de uitverkoop
Geen Commentaar:
TOEGIFT 2: We kunnen niet zeggen dat we het niet konden weten In een open brief hebben in 1997, bijna exact 14 jaar geleden (4 juli) hebben 70 Europese economen gewaarschuwd voor de gevolgen van een monetaire unie. Het is een initiatief van 3 Nederlanders: Geert Reuten, Kees Vendrik en Robert Went. Precies zoals de auteurs voorspellen wordt de monetaire unie geen succes, we kunnen dus niet zeggen dat we het niet konden weten.
Enkele citaten uit de brief (benadrukking van mij):
Deze EMU vormt niet het startschot van een moderne Europese sociale welvaartsstaat, maar creëert het institutionele kader voor een verdere ontmanteling van nationaal sociaal-fiscaal beleid en de Europese publieke sector. In sociaal, ecologisch en democratisch opzicht is dat onwenselijk. En de economische winst is omstreden.
Op zichzelf zou een gemeenschappelijke munt voordelen kunnen hebben, maar met dit project kiest de Europese Unie de verkeerde weg. Het is tijd voor bezinning, heroverweging en kritisch debat over de economische agenda van Europa.
[...]
In essentie kom[en de eisen voor toetreding] er op neer dat lidstaten ook na toetreding tot de EMU gehouden zijn aan de 3 procent-eis, en hun financieringstekort zelfs verder moeten terugdringen tot 1 procent. Dit ter garandering van een spijkerharde euro, zo is de leidende gedachte.
Pogingen om aan deze eis te voldoen, hebben in de EU-landen nu al geleid tot ingrijpende bezuinigingen op de collectieve voorzieningen, waarvan de sociaal zwakkeren het meest te lijden hebben. Dat proces van bezuinigingen zal met de invoering van de EMU en euro in het komende decennium doorgaan.
En in het niet ondenkbeeldige geval dat Europa de komende jaren opnieuw met een recessie te kampen zal hebben, brengen de rigide 'Dublin-eisen' Europa nog verder in een neerwaartse spiraal van bezuinigingen en oplopende werkloosheid. Het valt niet te verwachten dat de nieuwe Europese Centrale Bank (ECB) dan een Europees stimuleringsbeleid zal entameren. Zij moet immers absolute prioriteit geven aan prijsstabiliteit. Bovendien ontbreekt het aan automatische stabilisatoren op Europees niveau. Een bijkomstigheid is dat de Europese centrale bankiers niet teruggefloten kunnen worden, want de ECB opereert geheel autonoom.
[...]
Juist een gemeenschappelijke munt maakt een anti-cyclische bestedingspolitiek mogelijk, al is daarvan overigens niet alle heil te verwachten. Maar het tegendeel geschiedt. De EMU-criteria en stabiliteitspact-verordeningen werken de facto juist een Europees pro-cyclisch beleid in de hand. Daardoor loopt met name de ontwikkeling van de werkgelegenheid gevaar.
Er is ook een Engelstalige versie van deze brief (met nog meer economen: 331). Ik heb de brief zelf niet gevonden, wel dit artikel er over: Economists denounce ‘monetarist’ EMU (pdf). Citaat hieruit:
As critics of the EMU, we are reproached with putting European cooperation in danger; we are told that we would do better to keep quiet. We are firmly convinced, however, that the greatest danger for Europe lies in the design of the EMU, which has led millions of Europeans to identify euro with austerity and social suffering. It is high time that politicians realize: The peoples of Europe have the right to an that serves the interests of human beings.
Nogmaals, dit is niet vandaag maar 14 jaar geleden geschreven.
Ik heb al eens eerder geschreven over de grote problemen die er zijn met de toepassing van kernenergie. De ramp in Fukushima heeft weer eens laten zien wat er fout kan gaan met dit type van reactor, een lichtwaterreactor, en vooral hoe erg het fout gaat als het fout gaat. De oorzaak van dit soort ongelukken is dat dit soort reactoren niet inherent stabiel is. Met “inherent stabiel” wordt bedoeld dat je de reactor altijd actief moet koelen om te voorkomen dat de nucleaire reacties die in de reactor plaatsvinden oncontroleerbaar worden. En er zijn nog meer problemen met dit type reactor:
hij produceert grote hoeveelheden kernafval dat voor lange tijd (vele duizenden jaren) opgeslagen moeten worden
urgent
Toch is er alle reden om naar nieuwe energiebronnen te kijken en wel zo snel mogelijk. Om klimaatverwarming te voorkomen moeten we de CO2 productie drastisch terugbrengen. Ook neemt de wereldbevolking nog steeds toe, en (hopelijk) zal voor al deze mensen ook nog eens meer energie opgewekt moeten worden. Met de huidige technieken is dit niet mogelijk.
lopende golfreactor
Het is dus hoog tijd om meer onderzoek te doen. Door Bill Gates is vorige jaar op een TED conferentie de Traveling Wave reactor (de "lopende golfreactor") gepropageerd van het venture bedrijf TerraPower. Deze reactor werkt op een heel andere manier dan een gewone reactor: de totale hoeveelheid brandstof – Uranium 238 – die nodig is voor de hele levensduur van de reactor (geschat op 60 jaar) wordt in een keer ingebracht. Dit heeft als voordeel dat je nooit meer brandstofstaven hoeft te vervangen en als afval te verwerken. Ook is de reactor veel betrouwbaarder omdat er geen bewegende delen meer in zitten.
De manier waarop het werkt is dat de nucleaire reactie eenmalig wordt gestart met een kleine hoeveelheid Uranium-235. Dit U235 zet de nucleaire verbrandingsreactie in gang: elektronen treffen het naburige Uranium 238 (U238), dit wordt omgezet in Plutonium-239 (Pu239):
Het zo gevormde Pu239 is wel splijtbaar en zal op zijn beurt zorgen dat de neutronen worden overgedragen aan het omliggende U238. Op deze wijze ontstaat een “golf” die langzaam door de voorraad Uranium heen brandt, vergelijkbaar met een kaars (behalve dan dat er geen lont in zit). Deze golf verplaatst zich zo langzaam dat het 60 jaar duurt voor de hele “kaars” is opgebrand.
Voor en nadelen
Het grote voordeel van dit reactor type is dat het een oplossing biedt voor de grote hoeveelheden hoogradioactief afval die nu wordt geproduceerd door de lichtwaterreactoren. Het afgewerkte Uranium-238 uit brandstofstaven van deze reactoren kan worden gebruikt in de lopende golfreactor. Er is genoeg van dit "afval" beschikbaar om ons voor eeuwen van elektriciteit te voorzien - sterker nog: wij weten er ons nu zelfs geen raad mee. Het systeem biedt bovendien een oplossing voor het brandstof probleem: mocht de afvalberg opraken dan kan uranium 238 relatief eenvoudig gewonnen worden want het is ruim voorhanden in de natuur.
Of de lopende golfreactor een goed idee is weet ik niet. In de eerste plaats er nog nooit zo’n reactor gebouwd. Op papier en in een computersimulatie werken dit soort systemen altijd perfect, maar de praktijk zorgt altijd voor onvoorziene problemen. Het is mij ook nog niet duidelijk dat dit een inherent stabiel systeem is. Als koelvloeistof wordt bijvoorbeeld gebruik gemaakt van gesmolten natrium, een zeer corrosief metaal, dat bovendien nog eens heel heet is. En wat gebeurt er als het koelsysteem uitvalt? Stopt de reactie dan?
Maar het is zeer zeker de moeite waard om een initieel onderzoek te doen, dat kost slechts enkele tientallen miljoenen volgens Gates, (en die heeft dat dan ook op zijn bankrekening staan), daar kan ik dus geen nee tegen zeggen en ook kan er een proefreactor gebouwd worden. Tot die tijd is alleen nog maar een droom, de droom van goedkope en bijna onbeperkte energie.
Droom mee en bekijk zelf het enthousiaste verhaal van Bill Gates:
De Poolse premier heeft gelijk: regeringen in de kernlanden in Europa – de stichters - laten zich leiden door kortzichtig eigenbelang. Er is onder de bevolking van deze landen een sterk anti-Europees sentiment en de leiders van die landen voelen er dan ook weinig voor om hun nek uit te steken voor de Grieken. Natuurlijk het is waar dat de Grieken de problemen over zichzelf hebben afgeroepen. Met hulp van Goldman Sachs stelden zij de financiële situatie rooskleuriger voorgesteld dan deze in werkelijkheid was waardoor ze mee konden doen met de Euro. Maar moet hiervoor de hele bevolking gestraft worden? Wie zijn de schuldigen, wie hebben er aan verdiend, financieel en politiek? Hoe hebben de ECB en de ministers van Financiën zich echt zo makkelijk om de tuin laten leiden? Hoe is het mogelijk dat een heel land de wereld op die manier kan bedriegen? Ik zou graag eens uitgezocht willen zien hoe dit allemaal heeft kunnen gebeuren, maar daarover gaat het nieuws zelden. In plaats daarvan komt het Griekse drama elke paar maanden in het nieuws als er weer een nieuwe tranche moet worden uitgekeerd en kan de Telegraaf weer eens lekker uithalen (pdf) naar de luie Grieken in dat kwakkelland.
De feiten
De kwakkelende Griek, zoals die door de Telegraaf in de koppen wordt neergezet bestaat niet, en het is niet zo moeilijk om dit met wat cijfers te laten zien – wat snel zoekwerk op Eurostat heeft het volgende opgeleverd.
De gemiddelde Griek is niet rijk zoals blijkt uit het niveau van het minimum loon in vergelijking met de enkele Noord-Europese landen:
Grieken verdienen gemiddeld veel minder dan Europeanen, werken minstens even lang door en moeten vaak na hun pensioen – dat veel lager is dan in Nederland of Duitsland – nog doorwerken. Als je kijkt naar het percentage van de bevolking dat op de een of andere manier leeft van een uitkering dan blijkt dat Grieken het veel beter doen Noord-Europeanen:
En – in tegenstelling tot wat vaak wordt beweerd - ook de leeftijd waarop zij met pensioen gaan is niet uitzonderlijk vergeleken met andere Europese landen:
Als je dus naar de feiten kijkt dan doen de Grieken – althans voordat de crisis toesloeg – het niet eens zo slecht, en dit geld in nog sterkere mate voor de andere landen waar nu problemen zijn: Spanje, Portugal en Ierland. Sterker nog, als je naar de gemiddelde Griek kijkt moet deze harder en langer werken dan de gemiddelde Nederlander en wordt daarvoor ook nog een slechter betaald.
Hoppa, wat een krant
Door de crisis worden de Europese volken tegenelkaar opgehitst. Volgens de Telegraaf zou een meerderheid van de Nederlanders de Grieken uit de Euro willen zetten. De Grieken voelen zich onbegrepen en in de steek gelaten en de bevolkingen van de betalende landen denken willen niet buurmans gek spelen. Het ideaal van het verenigd Europa, dat door de invoering van één munt dichterbij zou moeten komen is, juist door die munt verder weg dan ooit.
Het zijn vooral de politiek en de media in de rijke landen die inspelen op de anti-Europese sentimenten onder de bevolking. Nederland, Duitsland, Denemarken, Finland en Frankrijk worden geregeerd door rechtse-coalities, en zoals het hoort in een democratie doen zij wat het volk wil, er moet Grieks bloed vloeien. Koppen in de Telegraaf als: Hoppa, uit de euro; Burgers willen niet langer opdraaien voor spilzieke Grieken (19/5); Eurokraan open voor Griekenland (30/6) en Kassa voor kwakkellanden helpen niet om dit sentiment te veranderen. Ja het gaat slecht met Griekenland, niemand zal dat ontkennen maar onze nationale kwakkelkrant maken daar handig gebruik van voor haar eigen politieke agenda.
Read more...
Het gaat slecht met de Europese Unie door de financiële en bestuurlijke problemen.
De weg om daaruit te komen, heet politiek leiderschap. Maar recent wordt leiderschap te vaak afgestopt door het rode licht dat nationaal belang heet. We zijn getuige van de geboorte van een nieuw soort euroscepsis, waarbij regeringsleiders bewust activiteiten en besluiten steunen die de EU verzwakken.
Dit zegt de Poolse Premier Donald Tusk en hij doelde daarmee op het oplossen van de problemen in de EU. Polen is per 1 juli voorzitter. Hij verwijt leiders van de rijke landen, waaronder Nederland, dat zij de EU idealen ondergeschikt maken aan nationale belangen.
Einde jaren tachtig bevrijd van het communistische juk kunnen de Oost-Europese landen eindelijk lid worden van de Unie, maar ze komen te laat: het feestje is al voorbij. Bij de stichters is een rechtse revolutie gaande: Duitsland, Nederland, Italië, Frankrijk en Nederland worden geregeerd door rechtse regeringen die zich niet laten leiden door idealen maar nationale belangen. Niet door leiderschap maar door angst, angst voor de ander en voor verlies van bezit, laat men zich leiden. Ik denk daarom niet dat we snel uit problemen zullen komen want angst is, zoals bekend, een slechte raadgever.
Koekebakkers blog over politiek, maatschappij en cultuur is ouderwets gefundeerd en alleen kwetsend als het nodig is.Overdag werk ik met computers als Michel Verbeek en 's avonds scheer ik varkens als Koekebakker.
Posts
