“Wereldwijd kapitaal stijgt naar record”

Ik was vrijdagmiddag even in de openbare bibliotheek (die gelukkig nog geld heeft voor abonnementen op dagbladen) en sloeg het Financieel Dagblad open. Mij viel direct het volgende artikel op:

Wereldwijde omvang van kapitaal stijgt naar record
Oude record van 2007 gepasseerd

De wereldwijde hoeveelheid kapitaal, eigen en vreemd vermogen, is vorig jaar met 5% ($ 11.000 mrd) gestegen tot $ 212.000 mrd. Dat is $ 10.000 mrd meer dan het oude record van 2007, aldus een gisteren gepubliceerd rapport van de studiedienst van adviesbureau McKinsey.
De groei is voor het grootste deel een gevolg van het koersherstel op de aandelenmarkten. Nieuwe aandelenemissies en betere winstverwachtingen krikten de marktkapitalisatie van beurzen met $ 6000 mrd op.

Het is toch wel een verrassend bericht. Met behulp van geld van Amerikaans en Europese belastingbetalers is in 2008 het financiële systeem, dat als een kaartenhuis in elkaar dreigde te vallen, gered. De wereldwijde kapitaalmarkt heeft zich inmiddels helemaal herstel en groeit en bloeit als nooit tevoren. Maar de economieën in Europa, de VS en Japan zijn nog steeds niet hersteld van de gevolgen van de crisis ondanks het feit dat er geld in overvloed is, meer zelfs dan voor de crisis.

In Europa en de VS zijn overheden druk bezig zware bezuinigingsprogramma’s uit te voeren omdat er “geld te kort” is. Maar we kunnen dus constateren dat dat onzin is: er zweeft een recordbedrag aan geld boven de markt, meer dan er voor de kredietcrisis aanwezig was. Dit roept toch wel wat vragen op. Als er zoveel geld is waarom wordt er dan zo weinig geïnvesteerd?

In beide gevallen is de crisis een zelf gemaakte crisis die het gevolg is van het verleren van de lessen die zijn geleerd in jaren 30. Men heeft in de jaren 90 de teugels laten vieren in het geloof dat de markt het altijd beter weet. De speculatie die daarvan het gevolg was heeft – net als in 1929 – geleid tot een grote crisis. Men heeft zichzelf aangepraat dat nu, direct, acuut!, moet worden bezuinigd zodat de markt weer vertrouwen krijgt en er weer geïnvesteerd zal worden. Maar dat gebeurt niet, want wie investeert er nou in een kwakkelende economie? De economie groeit nauwelijks onder andere door “verkrappend macro-economisch beleid”, zoals Nico Klene van ABN Amro het uitdrukt. Verkrappend macro-economisch beleid is een mooi eufemisme voor bezuinigen. Ondanks de recordomvang wordt het “wereldwijde kapitaal” dus niet gebruikt om te investeren en nieuwe banen te maken.

Het antwoord op de vraag waarom er zo weinig wordt geïnvesteerd terwijl er zo veel geld is, is dus simpel: omdat het economisch niet aantrekkelijk is. Mensen besteden te weinig geld, waardoor bedrijven met overcapaciteit zitten en voldoende voorraad hebben. Waarom zou je dan investeren? Door de bezuinigingen van de overheden aan beide zijden van de Atlantische oceaan stagneert de groei. De redenen waarom er wordt bezuinigd verschillen enigszins. In de VS laat een zwakke President zich de wet voorschrijven door een oppositiepartij die wordt gedomineerd door radicale libertariërs en rechtse Tea Party populisten. In Europa hebben de regeringen zichzelf gedwongen om de begrotingstekorten onder de 3% BNP te brengen en is men niet instaat om de problemen in landen waar dat niet lukt onder controle te krijgen.
Oh, en voor u denkt dat ik hier een tirade houd tegen “het groot kapitaal”: het pensioenfonds waar u bij bent ingeschreven is een van die investeerders. Wij zijn allemaal “groot-kapitalisten” op de een of andere manier.