De burchten van onze tijd.

Steeph van Sargasso heeft wat moois gevonden: Park Bloeyendael: bange mensen op een eiland. Omdat het verschijnsel me fascineert (ik zelf ook al eens wat gepost over een Amerikaanse gated community) heb ik Bloeyendael eens wat beter bekeken. Nu gaat dat heel goed want er is – heel modern – een online brochure. Het is een intrigerende combinatie van nostalgische hang naar veiligheid en geborgenheid en moderniteit.

De nostalgie begint al met de naam: deze schrijft men quasi archaïsch: Park Bloeyendael. Het is dus niet Bloeiendaal in de moderne spelling. Hierdoor wordt een vleugje aristocratie en oude en gewichtige tradities gesuggereerd. Bovendien krijg ik ook altijd de neiging om vooral het achtervoegsel dael lekker bekakt uit te spreken, zoals men nu de leden van ons Koningshuis nog kan horen doen. Dat is overigens een van de laatste nog functionerende resten van deze voorbije wereld.

Ook nostalgisch, maar wel heel degelijk ontworpen, zijn de huizen. Er komt geen sprankje fantasie aan te pas, alles straalt degelijkheid en betrouwbaarheid uit. Of het toeval is weet ik niet maar de design doet meer denken aan de architectuur uit de 30 – een periode die ook werd gekenmerkt door grote economische problemen. Dit is overigens heel populair, Google maar eens naar jaren 30 architectuur.

Om de nostalgische droom van rust en vertrouwdheid geen geweld aan te doen is op de website, behalve wat aangrenzende weilanden, geen spoor van de omgeving te zien.

Park Bloeyendael ligt namelijk in de oksel van twee snelwegen en aan een rijksweg, de Utrechtseweg. Om stilte te suggereren is de website daarom voorzien van een audio-achtergrond van vogelgeluid in plaats het meer realistische geruis van auto’s dat je op zo’n plek verwacht. Ook wordt natuurlijk niet vermeld dat de grond onder het gebied ernstig vervuilt is. Maar de droom mag natuurlijk geen geweld aan gedaan worden.
Net als bij de Amerikaanse gated community Lake Merial is er ook hier een soort kaart (het panaroma van Park Bloeyendael in vogelvlucht) waarin een ideale wereld in kaart wordt gebracht, een wereld waaruit de echte buitenwereld is verwijderd. De echte wereld bestaat er niet, of die wordt geretoucheerd, want daar wil men liever niet aan denken.

Behalve nostalgie is het park uiteraard wel voorzien van de modernste gemakken. Zo is er een ondergrondse verwarmde garage waar je je bolides en nostalgische oldtimers kan parkeren.

Het logo maakt zonder omhaal duidelijk waar het om gaat: het is namelijk een groot hek, waarachter u veilig kan leven en wonen – inderdaad een gemeenschap met het hek, het hek is zelfs tot symbool voor de gemeenschap verheven.

Want daar is het natuurlijk om te doen: zij die het kunnen betalen zoeken naar een mogelijkheid om de boze buitenwereld buiten te sluiten. Dit is een naargeestige toekomstvisie – een wereld waarin de publieke omgeving aan zijn lot wordt over gelaten en waarin iedereen die het kan betalen voor zichzelf een eigen veilig plekje regelt. De wereld die wordt verbeeld in de film Mad Max. Een goede Nederlandse term voor gated communities is “burcht”. Burchten uit de middeleeuwen zijn hiermee vergelijkbaar: zij bieden veiligheid voor hun bewoners, voor de burgers, achter hoge muren. Indertijd bittere noodzaak en naar het zich laat aanzien volgens sommigen tegenwoordig ook weer noodzakelijk.

Update 15/2: link naar Mad Max