Henk Hofland is heel somber in zijn column deze week in de Groene Amsterdammer. Hij schrijft over het extremisme van rechts in de Verenigde Staten:
Hebben zij andere, uitvoerbare oplossingen? Nee. Hun onuitgesproken alternatief is de keiharde hand, het gebruik van geweld dat de problemen vergroot. In Amerika is op het ogenblik het scenario voor een catastrofe in aanbouw. Het Westen in zijn geheel kan zich een mislukking van Obama’s regime niet veroorloven. Toch zijn nu de eerste contouren zichtbaar en niemand kan er iets aan doen.
Hij heeft gelijk, lees de hele column. Hofland verblijft regelmatig in Amerika dus hij kan het weten. Of er helemaal niets meer aan te doen is waag ik wel te betwijfelen. Er zijn ook wel een aantal hoopvolle ontwikkelingen.
Zo begint het er bijvoorbeeld op te lijken dat de hervormingen van de gezondheidszorg weer op gang komen - het schijnt dat overheidsdeelname een belangrijk onderdeel wordt van het nieuwe systeem; essentieel om de macht van de verzekeringsbedrijven in te perken. Hoe gek het ook klinkt maar dit binnenlandse onderwerp is van beslissende betekenis voor het verdere verloop het 'Obama regime', zoals Hofland het noemt. En als het juist is dat het slagen van Obama en de Democraten belangrijk is voor het Westen als geheel, dan kun je stellen dat de gezondheid van de Amerikanen belangrijk is voor de toekomst van het Westen.
Ook de economie lijkt langzaam, heel erg langzaam, een beetje bij te trekken. Helaas is het politiek niet haalbaar, maar het zou verstandig zijn nog een ronde economische stimulatie te organiseren om de economische motor weer op gang te krijgen, maar jarenlang drammen over het begrotingstekort en het gevaar van de Big Government maken dit onmogelijk.
Het is vrijwel zeker dat de Democraten bij de 'mid term' verkiezingen volgend jaar zetels zullen verliezen, maar waar het om gaat is dat zij hun meerderheid in het Huis en de Senaat kunnen behouden. Als de Republikeinen in een van beide huizen de meerderheid in handen krijgen dan hebben zij 'subpoena power'. Zij kunnen dan functionarissen dagvaarden om deze onder ede te verhoren. Sinds hun verkiezingswinst in 2006 kunnen de Democraten dat. Dus ook gedurende de laatste 2 jaar van de vorige regering. Desondanks maakten ze daar maar heel beperkt gebruik van. En als de Democraten het al deden dan weigerden enkele belangrijke gedagvaarden, zoals Karl Rove en Harriet Miers domweg te verschijnen.
Toen de Republikeinen in 1994 na de 'mid term' de meerderheid kregen en Clinton in het Witte Huis zat, wisten zij deze wèl raad mee: de Whitewater affaire, het onderzoek naar de "moord" op Vincent Foster en ten slotte het Monica Lewinsky schandaal waren het resultaat. Het het uiteindelijke gevolg was dat Bush net voldoende stemmen had om de verkiezingen te stelen.
----
Hier was ik gebleven op vrijdagavond. Maar er is al weer een tegenslag. Het lijkt er op dat het juist de regering is die noodzakelijke hervormingen wil afzwakken. Dit is niet de eerste keer. Obama heeft al eerder gezegd dat het voor hem geen breekpunt was in de onderhandelingen. Hieruit blijkt dat de top van de Democratische partij nog steeds geloofd dat je kan samenwerken met Republikeinen en/of dat ze gelden voor de campagne van volgend jaar nodig hebben, c.q. niet willen dat er campagnegeld naar de Republikeinen gaat.
Het is de laatste tijd wel vaker gebleken dat Obama helemaal niet zo links is als sommigen wel eens denken. Hij zet op veel manieren het conservatieve beleid van zijn voorganger voort of neemt hem in bescherming, zoals bijvoorbeeld blijkt uit zijn standpunten over het vasthouden van gevangenen zonder tussenkomst van de rechter, "rendition" (ontvoeren van terreurverdachten), aarzeling waar het gaat om misdaden van de vorige regering te onderzoeken en zijn bereidheid om de oorlog in Afghanistan voort te zetten (maar daarover moet nog beslist worden).
Nee, bij nader inzien heeft Henk Hofland helemaal gelijk met zijn pessimisme, ook Obama, die er wel wat aan kan doen, lijkt te aarzelen.
Hieraan is te zien hoeveel gelijkenis de crisis van nu had met die van 1929 en hoe door verstandig beleid - het voorkomen dat de bankwereld in elkaar stort, economische stimulering, niet vasthouden aan een goudstandaard - is voorkomen dat de economie in een depressie raakte. Toch ook weer een beetje hoop dus.
---- Cartoon bij deze post is van Tom Tomorrow's This Modern World "There's the actual Obama and there's the idea of Obama". Bekijk de hele strip Salon.Read more...
Zoals bekend houden wij Nederlanders van gratis. Waarom moeilijk doen als het makkelijk kan? Als we ergens gratis koekjes kunnen krijgen staan we vooraan in de rij. En, zeg eens eerlijk: wie zou nou niet willen dat alles gratis is en dat alles makkelijk gaat?
De toezichthouder Daaraan moest ik denken toen ik vrijdagavond 23 oktober naar de reportage keek op Nova over het falende toezicht van de Nederlands bank en de AFM op de financiële (onder-)wereld. Het blijkt dat de DNB en de AFM al lang wisten wat er aan de hand was maar dat ze niet konden ingrijpen. Pas als het te laat is mogen ze volgens de wet in actie komen. Ook blijkt dat andere instanties, waakhonden, ombudsmannen en de Consumentenbond al jarenlang hebben gewaarschuwd voor de praktijken van de DSB en dubieuze tussenpersonen.
De Vrij Nederland van deze week (24 okt 2009, geen link, papieren editie) heeft een kort artikel over Jan Wolter Wabeke, financiële ombudsman:
Bestuurders en politici zijn al jaren bekend met de dubieuze verkooppraktijken van de DSB en andere tussenpersonen, maar wilden steeds niet ingrijpen. Dat zegt financieel ombudsman Jan Wolter Wabeke.
Sinds 2002 meldt hij trouw in zijn jaarverslagen dat het systeem van 'goedkoop' geld lenen met daaraan gekoppeld nutteloze koopsompolissen leidt tot rampzalige situaties voor consumenten.
[...]
Zijn jaarrapportages stuurde Wabeke steeds naar de minister van Financiën, de financiële woordvoerders in de Kamer en naar instanties als de Autoriteit Financiële Markten en de Consumentenbond. 'Jaar in jaar uit heb ik het probleem aangegeven. En met stickertjes en pijltjes vestigde ik er nog eens extra de aandacht op.'
Met lede ogen aanschouwt hij nu de 'wedstrijd van mensen en instanties die het allemaal al zouden hebben geweten en gezegd. Zij hebben nooit lawaai gemaakt. En ondanks onze indringende rapportages gingen de praktijken gewoon door. Dat is een droge constatering.'
De politiek Nog geen 4 jaar geleden heeft Frank Heemskerk een motie ingediend om hier wat aan te doen en deze praktijken witte boorden criminaliteit genoemd, maar hij kreeg niemand mee, aldus Sweder van Wijnbergen in de Nova uitzending van 23 oktober.
Hier zien we dat ook politici mensen zijn en dus geneigd zijn problemen voor zich uit te schuiven als er geen directe noodzaak is om er meteen wat aan te doen. Op dat moment had men natuurlijk andere dingen dan koopsompolissen aan het hoofd. Het was makkelijker om het te laten zoals het was. De volgende verkiezingen waren veel belangrijker. Verlies of winst van zetels, daar gaat het namelijk om in de politiek. Zetels bepalen hoeveel macht je hebt en die win je nou eenmaal niet door het dempen van putten voordat de kalveren zijn verdronken.
Niemand had aandacht voor de financiële markten, een enkele "drammer" als Wabeke en Heemskerk daargelaten.
Het slachtoffer De kiezers hadden op dat moment namelijk wel andere dingen aan hun hoofd: Voetballen, het gezin, de carrière, de baas die je niet ziet zitten, de 87'ste sollicitatie, de hoge schulden of het plan om een huis te kopen. Dan is er natuurlijk geen tijd voor politiek en andere ingewikkelde zaken zoals geld lenen.
Hoge schulden of een een nieuw huis? Dan moet je geld lenen! Hoe moet dat nu weer? Daar heb ik geen verstand van. Maar wacht: daar is iemand die gratis advies geeft. Ha! Dat is lekker makkelijk.
De meneer van de consumentenbond rekende in Nova voor hoe dat in de praktijk uit pakt: de "onafhankelijke" tusenpersoon geeft je een mooi advies, dat wil zeggen mooi voor hem want hij is natuurlijk niet gratis. Hij krijgt namelijk provisie als je via hem een polis of lening koopt. De hoogte van die provisie kan wel oplopen tot bijvoorbeeld 10.000 Euro. Stel dat je nou een advies had aangevraagd van een echt onafhankelijke adviseur, die natuurlijk niet gratis is, dan had je dat misschien wel 3000 Euro gekost. Zo blijkt dat "gratis" in werkelijkheid wel 7000 Euro kan kosten. Maar ja, het is wel makkelijk natuurlijk.
De bankier En ten slotte de hoofdpersoon in het DSB schandaal, Dirk Scheringa. Die is in korte tijd een van de rijkste Nederlanders geworden door "goedkoop geld" te beloven. En nu zijn imperium instort is het natuurlijk niet zijn schuld en geeft hij liever anderen de schuld:
We zij niet failliet gegaan, we zijn gewoon kapot gemaakt
Hij lijkt er zo nog relatief makkelijk van af te komen. Voorlopig althans.
Gratis lunch In het Engels hebben ze een mooi gezegde dat hier over gaat: There is no such thing as a free lunch. Hierop is maar één, weinig bekende, uitzondering: unless you are the lunch itself.
----
Figuren: 1. het figuur boven aan deze post is de CD hoes van "Out to lunch" van Eric Dolphy. Bij het lezen van dit stukje moet je naar Hat and Beard luisteren. De muziek heeft er niets mee te maken maar past er wel bij. 2. Het artikel in VN over de toezichthouder Wabeke die vergeefs waarschuwde en 3. Detail uit Pieter Brueghels schilderij met spreekwoorden: Als het kalf verdronken is dempt men de put.
zie update
Amanda Kluveld beweert dat Job Cohen van de Islam af moet blijven. Maar wat beweert Amanda zelf over de Islam? Ik vraag mij af of de Islam in betere handen is bij de historicus Amanda Kluveld dan bij de politcus Job Cohen. In het artikel doet ze ook enkele andere bijzondere uitspraken over de invloed van wetenschap en media waar in een latere post misschien nog op terug kom.
Volgens Job Cohen is in het debat over de Islam teveel aandacht voor extremen. Een van de oorzaken hiervan is dat er te weinig aandacht voor de Islam is in de wetenschap. Cohen denkt dat wetenschappers meer orde en evenwicht in dit debat kunnen brengen.
Job Cohen constateert dat in het publieke debat over de islam, vooral aandacht uitgaat naar de extremen. Een oorzaak daarvan is volgens hem dat de wetenschap zich niet voldoende bezighoudt met dit specifieke debat en daarom nalaat er orde en evenwicht in aan te brengen.
Hij rekent het tot de maatschappelijke taak van wetenschappers om dat wel te doen. Tegelijkertijd beschuldigt Cohen opiniemakers ervan dat zij wetenschappelijke inzichten negeren. Mede hierdoor, en dit is volgens Cohen zelfs exemplarisch, is het boek van Dalia Mogahed en John Esposito Who speaks for Islam, nauwelijks tot politici en andere beleidsmakers doorgedrongen.
Toevallig was Amanda vorige week te horen in het programma ObaLive (Vrijdag 9 oktober 2009, 19:00 - 21:00 uur, Radio 5, de paneldiscussie in het 2e uur) van de Humanistische Omroep. In deze uitzending gaf zij geschiedenisles over de Islam en de 2e Wereldoorlog en het is interessant om eens te kijken hoe een historicus en wetenschapper als Amanda dit doet.
Geschiedenisles van een wetenschapper
Naar aanleiding van het winnen van de Nobelprijs voor vrede vraagt Theodoor Holman aan Amanda of zij denkt dat hij deze verdiend heeft. Haar antwoord is negatief zoals te verwachten. Zij geeft als reden dat hij een schandalige speech heeft gehouden in Cairo (transcript Koekebakker):
Theo: Ja de Cairo rede, waarom vind je die schandalig, leg dat eens uit?
Amanda: Omdat hij het daar heel gewoon vond om de hele geschiedenis van ons in te leveren, door bijvoorbeeld de boekdrukkunst en de uitvinding van het magnetisch kompas - hij dacht er zitten toch geen chinezen in de zaal - om die toe te schrijven aan de moslims. Iedereen vond dat - ik heb het hier ook wel eens hier aan tafel te berde gebracht en toen vond men dat een manier om de gastheer te coifferen. Ik vind dat gewoon liegen. Ik vind het een uitverkoop van de geschiedenis en waar je voor staat, alleen om een handreiking te maken. Hij is ook iemand die het heeft over de Holy Koran en de Holy Ramadan. In het Witte Huis vierde hij de Holy Month of Ramadan, dat vind ik bespottelijk. Sinds wanneer is dat een heilige maand en voor heel mensen, niet-moslims, is dat helemaal geen heilige maand, waarom moet hij dan zeggen dat het wel zo is. Dus hij doet allerlei handreikingen ook nu met zijn nieuwe adviseur voor interreligieuze zaken, een Moslima die een groot fan is van de sharia. Die eigenlijk vindt dat dat een toppunt van genderrechtvaardigheid is. En die wil eigenlijk dat de wijsheid van moslims en ideeën van moslims overal ter wereld in het Witte Huis terecht komen zodat ook Obama daar zijn voordeel mee kan doen. Daar doet hij helemaal niets tegen. Ik heb niet het idee dat Obama wel weet hoe er vrede moet komen en dat is namelijk door je volkomen te onderwerpen aan dit soort merkwaardige ideeën van de Islam. En dat wil hij doen.
Theo: vind jij eigenlijk dat Chamberlain II de Nobelprijs voor de Vrede heeft gekregen?
Amanda: (lacht hard) nou ik denk dat dat ... ja.
In haar column in de Volkskrant over de Nobelprijs, haalt zij op vergelijkbare wijze uit:
Kortom, wie denkt dat Obama alleen maar uit woorden bestaat en niet uit daden, heeft het toch echt verkeerd. Obama doet alles voor de wereldvrede. Hij weet dat je vrede alleen kunt bereiken door alles in te leveren wat je lief hebt. Door nederig plat op de grond te gaan liggen, jezelf overleverend aan de wil van je vijand.
Geef je vijand wat hij wil. Keer hem niet alleen jouw linkerwang toe, maar draai ook de wang van je vrienden, je vrouw en je kinderen zijn richting uit. De vijand heeft dan opeens veel minder problemen met jou. En dan is er vrede. Obama heeft dat begrepen. Daarom krijgt hij de prijs.
Geschiedenisles van een politicus
Wat heeft Obama nu eigenlijk gezegd? Hier is de gewraakte passage van Obama's speech, gehouden op 4 juni 2009 in Cairo waarin hij de Islam prijst (vetdruk van mij):
As a student of history, I also know civilization's debt to Islam. It was Islam - at places like Al-Azhar University - that carried the light of learning through so many centuries, paving the way for Europe's Renaissance and Enlightenment. It was innovation in Muslim communities that developed the order of algebra; our magnetic compass and tools of navigation; our mastery of pens and printing; our understanding of how disease spreads and how it can be healed. Islamic culture has given us majestic arches and soaring spires; timeless poetry and cherished music; elegant calligraphy and places of peaceful contemplation. And throughout history, Islam has demonstrated through words and deeds the possibilities of religious tolerance and racial equality.
Geschiedenisles van Koekebakker
Zulk hooggeleerde docenten - Amanda Kluveld is historicus en professor aan de universiteit van Maastricht en Barak Obama is President van de Verenigde Staten, niet de minsten dus - en toch zijn ze het zo met elkaar oneens. Amanda heeft elders zelfs geschreven dat Obama slijmde door keihard te liegen.
Zoals in huize Koekebakker gebruikelijk nemen we dit soort uitdagingen graag aan, en deze keer is het een hele waslijst. Aangezien Koekebakker overdag zijn dagelijks brood moet verdienen in de koekebakkerij duurt dat enige tijd. Het onderzoek en denkwerk voor deze post heeft veel tijd gekost. Het is maar goed dat Mevrouw G. zoveel geduld heeft.
Het is waar dat de Arabieren het magnetisch kompas niet hebben uitgevonden maar het is ook waar dat zij hebben (pdf) bijgedragen aan de ontwikkeling ervan. Het woord algebra komt nota bene uit het Arabisch het is een verbastering van Hisab al-jabr w'al muqabala, geschreven rond het jaar 830 door de astronoom en wiskundige Mohammed ibn-Musa al-Khowarizmi. Ons woord "algoritme" is een verbastering van de naam van de auteur al-Khowarizmi.
Ook voor de boekdrukkunst geldt dat deze weliswaar niet is uitgevonden door de Arabieren maar zij hebben het wel op grote schaal toegepast in de tijd dat wij in Europa nog met een ganzeveer op perkament schreven.
Wat mij nog het meest heeft geërgerd is de vergelijking met Chamberlain. Het zal we grappig bedoeld zijn geweest, Theo Holman houdt zoals bekend wel van een grapje, maar leuk is de grap niet. Omdat deze vergelijking door Geert Wilders en andere conservatieven vaak wordt gemaakt heb ik toch maar eens de belangrijkste feiten op een rij gezet.
In de eerste plaats ben ik mij gaan afvragen wat Neville Chamberlain voor iemand was en waarom hij deed wat hij deed. Het blijkt dat hij in eerste instantie eigenmachtig met Hitler ging onderhandelen toen het er naar uitzag dat oorlog onvermijdelijk was. Bedenk dat het jaar 1938 was niet 1928 toen er nog wel wat aan het fascisme gedaan had kunnen worden. Hitler was een feit, een gegeven dat niet meer uitgegumd kon worden, ook niet door te slijmen, om Amanda's term maar te gebruiken.
In 1938 onderhandelde Chamberlain met Hitler over de onafhankelijkheid van Sudetenland - een deel van Tsjecho-Slowakije dat grensde aan Duitsland en waar veel Duitsers woonden. Uiteindelijk kreeg Hitler zijn zin, Hitler, Chamberlain, Daladier en Mussolini tekenden het verdrag van München.
Wat Chamberlain deed, deed hij uit het besef dat oorlog het ergste is wat er kan gebeuren en dat al het mogelijke gedaan moest worden om het te voorkomen
War is a fearful thing, we must be very clear before we embark on it, that it is realy the great issues that are at stake.
Volgens Churchill nam Chamberlain het risico vernederd te worden in ruil voor de mogelijkheid van vrede. Maar uiteindelijk werd hij vernederd èn kreeg hij een oorlog. Ondertussen werkte Chamberlain wel degelijk verder aan de verdediging van Engeland. Maar het was eigenlijk al te laat. Al ruim 5 jaar waren verstreken sinds de machtsovername van Hitler en de Gleichschaltung.
Geschiedenis
Het verbaasd mij dat Amanda die toch historicus is, zo onnauwkeurig opinieert. Ik kan het niet anders zien. Eerst maakt ze van de betekenis van de Islam een karikatuur en met een paar zinnen wordt een cultuur naar de vuilnisbelt afgevoerd, alsof het heel gewoon is.
Daarna maakt ze de vergelijking van Obama met Neville Chamberlain. Dit is een slechte vergelijking. Chamberlain heeft een verkeerde inschattingen gemaakt. Maar hij is niet verantwoordelijk voor de oorlog die Hitler even later begon en die hij al lang daarvoor had gepland. Er was al geen andere keuze dan oorlog sinds de Gleichschalting in 1933.
Wat Chamberlain deed maakte helemaal niets meer uit, behalve dan dat hij hiermee wat tijd won, tijd die Engeland nodig had om zich te bewapenen. Dus misschien was de appeasement
wel helemaal niet zo dom. Maar ik ben geen historicus en laat het oordeel hierover graag over aan de deskundigen.
Maar er is nog een andere reden waarom dit zo'n vervelende vergelijking is. Kijk voor een goed begrip maar eens naar dit Youtube filmpje:
De dreiging die uitging van Hitler en het fascisme, aan de vooravond van WOII is onvergelijkbaar met de Islam. De Islam is een godsdienst, beleden door miljarden mensen. U kunt het een onzinnig of vervelend geloof vinden, maar zo weet ik nog wel een paar andere godsdiensten en onzinnigheden waarin hele heerscharen geloven. Maar moet daar iedere keer het fascisme bij gehaald worden? Het is dezelfde fout die ook gemaakt wordt door de bestrijders van Geert Wilders, door hem een fascist te noemen.
Islam en het Westen
En dan is er nog iets. De politiek van Bush & Co. van de afgelopen 8 jaar kwam neer op "je bent het met ons eens of je bent een terrorist, en wie niet horen wil zal voelen". Hij heeft dit ook gedaan en is een oorlog tegen Irak begonnen. In het Midden-Oosten in het algemeen is er nog maar weinig begrip voor het Westen dat zogenaamd vrijheid en democratie komt brengen. Nog zitten er miljoenen Palestijnen in kampen en zijn er door de oorlog in Irak miljoenen vluchtelingen bijgekomen. Obama heeft in Caïro laten zien dat hij zich bewust is van de gevoeligheden die er zijn. Daarvoor is hij terecht geprezen. Eindelijk een president die het begrijpt.
Maar de nieuwe koers van Obama wordt door Amanda belachelijk gemaakt en de Islam beledigd. Wat is haar probleem? De Islam? In het Midden-Oosten is de Islam nu eenmaal een belangrijke godsdienst, net zoals voor Amerikanen het Christendom een belangrijke godsdienst is.
Het is voor mij geen probleem dat Amanda rechts is. Maar het lijkt er op dat zij het met Obama alleen maar oneens omdat hij links is en dat is kinderachtig.
De Nobelprijs
Heeft Obama nou de Nobelprijs verdiend of niet? Ik ben het eens met Co Colijn dat hij er meer last dan baat van heeft. Maar heeft ie de prijs nou verdiend of niet? Hij heeft inderdaad nog niet veel gedaan. Zijn belangrijkste verdienste is dat hij geen Republikein is, zo ver zijn die gezonken. De wereld is blij dat George mission accomplished Bush weg is. Ik citeer als besluit met instemming Digby. Naar aanleiding van een beleidswijziging door het Pentagon - men neemt afstand van de Bush Doctrine - schrijft zij (benadrukking in origineel):
[...] the Bush Doctrine and the other primitive policies of violent aggression adopted over the past decade made America less safe.
And I'm confident that was one of the main reasons why a majority of Americans and pretty much the rest of the planet were vastly, overwhelmingly relieved when Barack Obama was elected. It's why he earned the Nobel Peace Prize. The whole world was destabilized by America becoming a rogue superpower run by a bunch of nuts who declare they have a right to invade any country that looks at them sideways. The repudiation of that policy was intrinisic to Obama's victory.
Ik heb vaak kritiek op Elsevier maar eer wie eer toe komt, in de aflevering van 23 januari 2010 (alleen op opgedroogd houtpulp helaas) schrijft Simon Rozendaal over de bijdragen van de moslimwereld aan scheikunde, wiskunde en geneeskunde: Met dank aan Mekka. Al zijn er ook die het natuurlijk niet kunnen geloven.
He explains the title track of the new album, ‘L’homme dans la television’.
”Every one of us is the man in the television. It is a wonderful instrument…if you use it to educate the next generation.”
Maar zelden wordt de TV zo gebruikt.
In huize Koekebakker staat de TV meestal uit, maar ik ben me er van bewust dat de TV een belangrijk fenomeen is. Als je de samenleving wilt begrijpen moet je TV kijken. Voorlopig laat ik de afstandsbediening echter nog even liggen.
Read more...
Er waren twee opmerkelijke momenten in de 4e aflevering in de TV-serie De Beagle van de VPRO. Het ene moment stond in het script, het andere was toevallig. In het eerste geval werd mooi uitgelegd wat wetenschap kan zijn en in het tweede geval zagen we een voorbeeld van wat ik geperverteerde wetenschap noem. Niet het voor de hand liggende creationisme, maar het sociaal darwinisme.
De Openbaring
Voice over: De wereld die Charles Darwin tot dusver had gekend was dermate beperkt, dat wij, die achteloos in vliegtuigen stappen om te gaan zonnebaden op de stranden van Kaap Verdië, ons nauwelijks meer een voorstelling kunnen maken van de opwinding die zich van Darwin meester maakte bij het ontdekken van deze verre streken.
Hij kende het Engelse landschap, de heuvels van Kent, de bescheiden bergen van Schotland en hij had boeken gelezen van reizigers die hun verhalen over de wondere wereld op schrift hadden gesteld, en nu dit het volmaakt andere.
Plotseling was alles vergeten, de altijd oprispende zeeziekte, het stampende en stinkende schip en vol overgave stortte hij zich op de ongekende rijkdom van deze nieuwe wereld.
In deze aflevering werd uitgelegd dat het in de tijd van Darwin gangbaar was om te geloven dat de aarde in het jaar 4004 BC was gemaakt door Onze Lieve Heer. Door het vele graven van kanalen hadden de Engelsen echter ook al ontdekt dat je op veel plaatsen vaak de zelfde aardlagen tegenkwam met steeds dezelfde fossielen in de zelfde laag in de zelfde volgorde. Dit suggereerde natuurlijk dat deze lagen gedurende een lange periode in het verleden waren afgezet, iets dat men niet kan begrijpen als de aarde maar 6000 jaar oud is.
Wij weten nu dat de aarde veel ouder is, althans wij zouden dat moeten weten - ik laat even de aberratie van de creationisten buiten beschouwing.
Waar het mij om gaat is dat wij ons nu niet meer kunnen voorstellen hoe revolutionair het was naar een rots te kijken en dan te denken dat deze niet 6000 oud is maar wel ... 400.000 jaar, althans dat zou de geoloog en tijdgenoot van Darwin, Charles Lyell gedacht hebben van de rots waar de presentatoren van het programma naar stonden te kijken. Darwin had deel een van Lyell's Principles of Geology bij zich, aan boord van de Beagle, en was dus bekend met deze voor die tijd revolutionaire ideeën.
Wij kijken niet vreemd op als we horen dat een rots 400 000 jaar oud is of 4 miljoen jaar oud en zelfs 400 miljoen jaar zal de meesten van ons (ten onrechte) niet bevreemden. Maar voor Darwin en zijn tijdgenoten was dit een heel nieuwe manier om te kijken naar de wereld. Men had deze aardlagen ontdekt en zag plotseling samenhangen en dimensies die daarvoor onbekend waren. In plaats van een wereld die 6000 jaar oud was keken ze naar een wereld die ... die misschien wel oneindig oud was. Waar lag de grens?
Hoever moest je terug gaan in de tijd? 4 honderdduizend jaar, 4 miljoen of 400 miljoen jaar? Een duur woord voor zo'n openbaring is paradigmaverschuiving, maar voor mij is openbaring even goed. Plotseling kijk je op een andere manier naar de wereld, de wereld die eerst voor je verborgen was wordt je geopenbaard. Dat is niet alleen voor Christenen weggelegd.
Sociaal-darwinisme
Het andere leermoment was een protesterende Kaapverdiaan. Een opgewonden jonge man maakte bezwaar tegen de plaatsing van het straatnaambordje met de naam "Darwinstraat".
Voice over: Op Santiago wordt een straat vernoemd naar Darwin, het is de eerste straat op het eiland die een naam krijgt.
Beeld: Naambordje "Av. Charles Darwin" wordt onthuld.
Randel Keynes: Het is een voorrecht voor Sarah Darwin en mij twee achterkleinkinderen van Darwin om deze plaquette te onthullen. En dat we erbij zijn dat deze straat Avenida Charles Darwin genoemd wordt.
Man met rasta haar: Je moet de mensen eerst iets over Darwin vertellen. Darwin heeft niks voor Afrika gedaan. Van hem komt het idee van de Europese suprematie. Van hem komt het sociaal-darwinisme dat Europeanen gebruiken als rechtvaardiging voor de uitbuiting door een 'superieur' ras. Europeanen gebruikten zijn theorie om te bewijzen dat ze 'n superieur ras waren. De sterkste overleeft. Dat is sociaal-darwinisme. Dat moet je erbij vertellen. Om naar Afrika te komen en 'n straat naar Darwin te noemen is een belediging voor Afrikanen.
Ik heet Malcolm X. Dat is mijn naam.
Beeld: De man loopt uit het beeld, en verdwijnt in de nacht van Kaap Verde.
Een eerste simpele tegenwerping is natuurlijk dat je Darwin niet kan verwijten dat er evolutie is, net zoals je Newton niet de schuld geeft van de zwaartekracht. Newton en Darwin hebben deze wetten slechts ontdekt en beschreven maar zijn er natuurlijk niet voor verantwoordelijk. Maar dit is toch iets te makkelijk. Hoe zit dat eigenlijk met Sociaal-darwinisme?
Heeft deze Kaapverdische Malcolm X toch niet ergens een punt? Als we al kunnen stellen dat Darwin de bedenker is van het Darwinisme, is hij dan ook de bedenker van het sociaal-darwinisme? Het is bekend dat volgens Darwin de wetten van de evolutie ook gelden voor mensen - de mens is immers een zoogdier en staat niet buiten de wetten van de biologie.
Volgens mij kun je echter niet stellen dat Darwin een sociaal-darwinist was, ook niet indirect. Sociaal-darwinisme is weliswaar geïnspireerd op de evolutieleer maar het is een verkeerde interpretatie ervan.
In de eerste plaats, om elk misverstand te voorkomen: Darwin heeft nooit beweerd dat bepaalde rassen superieur waren aan anderen, integendeel. Darwin was een voorvechter van afschaffing van de slavernij - een heet politiek hangijzer in zijn tijd. Mogelijk heeft zijn afkeer van slavernij zelfs een rol gespeeld bij de ontwikkeling van de evolutietheorie.
Alleen al daarom is het protest van de Kaapverdiaan misplaatst. Maar daarmee is nog niet de stelling ontkracht dat het sociaal-darwinisme een logische consequentie is van de evolutieleer.
Dus nogmaals, in hoeverre was Darwin een sociaal-darwinist? Als we even simpel stellen dat sociaal-darwinisme betekent "het toepassen van de evolutieleer op de mens" dan kunnen we stellen dat Darwin een sociaal-darwinist was. Zoals ik al schreef ging hij er vanuit dat de evolutie wetten ook van toepassing zijn op de mens. Bovendien zijn er zijn geen duidelijke aanwijzingen dat Darwin stelling heeft genomen voor of tegen het sociaal-darwinisme.
Wat echter moeten beseffen is dat sociaal-darwinisme een pervertering is van de evolutieleer. De evolutieleer onderzoekt het ontstaan en de ontwikkeling van soorten onder invloed van natuurlijke selectie. Het perverteren van het sociaal-darwinisme zit hem er in dat eerst wordt bepaald wat superieure en minder superieure eigenschappen zijn om deze daarna te rechtvaardigen als natuurwet.
Ik kan dat het beste illustreren met een voorbeeld. Neem de (toen gangbare) stelling dat de Engelsman superieur is aan de Ier omdat hij geletterd is, intelligenter is en over het algemeen van "hogere beschaving" is dan de Ier. In die tijd was Ierland een wingewest en waren de meeste Ieren zeer arm en ongeletterd. Het zou dan logisch zijn te denken dat Engelsen in evolutionaire zin superieur zijn.
Maar dit is geen redenatie die volgt uit de evolutieleer. Wat door evolutie beloond wordt als natuurlijke selectie is het krijgen van kinderen, liefst veel en liefst succesvol zodat deze ook weer kinderen krijgen. De fout die de sociaal-darwinist maakt is dat natuurlijke selectie wordt verward met beter of superieur. Wat wij als mens superieur vinden - de hoge beschaving van de Engelsman - heeft niets te maken met de werking van evolutie, het zou zelfs wel eens omgekeerd kunnen zijn: Ieren kregen meer kinderen dan Engelsen.
Dezelfde darwinistische drogreden wordt gemaakt door mensen die denken dat agressie, en assertiviteit in het algemeen, beter is dan meegaandheid. De basisgedachte is dan dat de natuur hard is, dat je moet vechten voor het voortbestaan. Nature tooth and claw wordt er dan gezegd: het leven is een constant vechten om het voortbestaan. Rat Race is ook zo'n mooie. Er kan zelfs bloed vloeien: oorlog. Diegenen die daar niet aan meedoen zijn week, slap. Er is zelfs een Engels woord voor in onze taal: losers. Dat woord kan niet vertaald worden omdat het meer betekend dan alleen maar 'verliezer'.
Maar ook hier geldt dat de redenering verkeerd is: eerst wordt een karaktereigenschap genomen - assertiviteit - die men goed vind. Vervolgens wordt deze eigenschap goedgekeurd door deze evolutionair te rechtvaardigen. Het is de omkeerde wereld.
Bovendien wordt vergeten dat agressie niet altijd de beste reactie is vanuit evolutionair standpunt: zij die ruzies ontlopen, niet gewond raken en geen vijanden maken, maar wel de tijd nemen om zich voort te planten zijn de uiteindelijke winnaars van de Rat Race, de vechtjassen van vandaag zijn de losers van morgen.
Overigens heeft de Kaapverdische Malcolm X ook wel een beetje gelijk: ons koloniale imperialisme werd wel degelijk goed gepraat met sociaal-darwinistische onzin, maar dat kunnen we Darwin dus niet verwijten.
Ik heb onlangs [1] de hand kunnen leggen op Jack de Kadt's Het fascisme en de nieuwe vrijheid (1e druk 1939, ik heb de derde druk van 1980). Omdat ik eerder al blogde over Rob Riemen die zonder meer beweert dat Geert Wilders fascistisch is ben ik gaan lezen over dit onderwerp. De Kadt was me door diverse commentatoren al aangeraden. Ik ben nog maar net in het boek begonnen maar het begin is al goed.
Op pagina 29:
Het fascisme, zo hoort men vaak, heeft geen theorie,het is slechts een lappendeken van onklare gevoelens en onrijpe gedachten. Inderdaad het fascisme heeft geen theorie, of juister nog, het construeert zich naderhand de theorie of de theorieën die het nodig heeft. Doch een theorie is ook slechts een rationalisatie, een schema van een gevoels en gedachtenwereld. Zo'n wereld kan echter bestaan en werken, geweldig en hevig werken, zonder rationeel verantwoord te zijn. En alleen de kleine rationalist meent, als hij geen theorie ontdekt of slechts een onbeholpen theorie, dat er dan ook geen gevoels- en gedachtenwereld is.
[...] Wat dus nodig is, wil men over het fascisme kunnen oordelen, dat is, dat men doordringt in de gevoels- en gedachtenwereld van het fascisme, in plaats van zich tevreden te stellen met een kritiek der fascistische theorie. Men moet die fascistische wereld kennen, want daaruit komt het gevaar voor onze wereld op, daarin wortelt de kracht van onze vijanden.
Men moet beseffen dat Jack de Kadt dit in 1939 schreef.
Op pagina 37 zegt hij iets dat mij treft:
Het is dus duidelijk, dat het wel degelijk van betekenis is, en zelfs van grote betekenis, is wat mensen, en nog veel meer wat groepen mensen, partijen, stromingen, bewegingen van zichzelf denken. Hun bewustzijn moge dan 'vals' zijn, het is mét dat valse bewustzijn, dat zij handelen en inwerken op hun omgeving en in laatste instantie op de wereld geschiedenis. En het moge waar zijn, dat een verkeerd bewustzijn tot een verkeerd inzicht, tot een foutieve schatting der krachten, waarmee men te maken heeft, leidt, en dat zij, die een juister inzicht hebben, een grotere kans van slagen hebben, als alle andere factoren gelijk blijven, doch de verstandiger tegenstander behoeft maar één enkele fout te begaan, namelijk de kracht der bezetenheid te onderschatten, en reeds is de onneembare positie, die hij meende in te nemen, althans op één punt in gevaar gebracht.
Dit treft mij omdat ik dit zo vaak gezien heb: mensen zijn diep overtuigt van iets, bijvoorbeeld van een geloof (Jehova Getuigen bijvoorbeeld) of een politieke stroming (dat kan een rechtse stroming zijn maar evengoed van links komen. Ik denk hierbij aan de maoïsten en marxisten uit de jaren 60 en 70) en zij dragen dat uit met veel overtuigingskracht. Ze lopen van deur tot deur, richten politieke partijen op, verketteren burgerlijke, "midden" partijen - partijen van mensen die wel een oog op de realiteit hebben - en krijgen hun zin maar al te vaak doorgedrukt. Hun kracht schuilt in hun fanatisme dat alleen maar zo krachtig kan zijn omdat het een flexibele binding heeft met de realiteit.
Maar ik dwaal af van mijn onderwerp: het fascisme. Ik ben nog maar net begonnen in de Kadt, en ben voor een definitie daarom te rade gegaan bij een Amerikaans journalist die ik nu een paar jaar volg: David Neiwert. Hij schrijft over de extreem rechtse en fascistische bewegingen in de Amerika. Via hem heb ik de volgende kenmerken "mobilizing passions" die door Robert Paxton zijn opgesteld:
Volgens Robert Paxton zijn er 9 "mobilizing passions" die kenmerkend zijn voor het fascisme (vertaling Koekebakker):
1 Een fascist cultiveert het gevoel dat er een grote crisis op handen is waarvoor bijzondere maatregelen moeten worden getroffen.
2 De eigen groep gaat voor. Men heeft bijzondere plichten aan de eigen groep en deze zijn belangrijker dan de rechten van een persoon.
3 Slachtofferschap van de eigen groep rechtvaardigt bijzondere maatregelen tegen de vijanden daarvan - dit geld voor externe maar ook interne vijanden.
4 Angst voor verzwakking van de eigen groep door ondermijnende effecten van het toegenomen individualisme, klasse strijd en invloeden van buitenaf.
5 De noodzaak tot hechtere samenwerking binnen de eigen gezuiverde groep op basis van vrijwilligheid indien mogelijk maar met geweld afgedwongen waar nodig.
6 De noodzaak van gezag door echte leiders (altijd mannelijk) culminerend in een nationale leider die de incarnatie is van de bestemming van de groep.
7 De instincten van de leider zijn superieur aan abstractie en rede.
8 Geweld en wilskracht worden verheerlijkt voor als deze worden ingezet voor de eigen groep.
9 Het recht van het uitverkoren volk om andere volkeren te overheersen, niet beperkt door wetten van menselijkheid of ander hoger recht; wat 'recht' is wordt alleen bepaald door de eigen groep en door een Darwinistische strijd.
Ik heb niet veel ervaring met het vertalen uit het Engels dus als u suggesties heeft voor verbetering graag, doe dat dan in het commentaar. Maar het zal duidelijk zijn uit deze lijst dat Geert Wilders en de PVV niet zomaar fascistisch genoemd kunnen worden. Al zij er wel eerste aanzetten: eigen volk eerst, het Westen heeft een unieke cultuur die beter is dan ander culturen (dit overstijgt het nationalisme maar is Euro/Anglo-centrisch), men zet zich af tegen multiculturalisme, men demoniseert een bevolkingsgroep (indirect door het geloof aan te klagen, maar toch).
Ik moet echter ook waarschuwen: als iemand tegen multiculturalisme is maakt dat hem of haar nog niet tot een fascist, idem dito voor het hebben van een afkeer van de Islam. Wat ik wil laten zien is dat je iemand niet zomaar kan afschilderen als fascistisch.
Ik kan overigens iedereen aanraden om Neiwerts artikelen te lezen over de fascistische tendenzen in de US op dit moment op zijn blog Orcinus of op Crooks and Liars.
Neiwert geeft heeft ook een definitie van fascisme. Deze is van Roger Griffin Hij geeft de volgende definitie (vertaling Koekebakker):
Fascisme: een moderne politieke ideologie die probeert een sociaal, economisch, en cultureel leven in een land te vernieuwen door versterking van gevoelens van nationaliteit en etnische identiteit.
Fascisme verwerpt liberale [2] ideeën zoals vrijheid, rechten van het individu, men kijkt negatief naar verkiezingen van parlementen of andere democratische instituties [3]. Ondanks het idealisme van het fascisme hebben pogingen om een fascistische maatschappij te stichten geleid tot oorlog en vervolging waarbij miljoenen doden zijn gevallen. Fascisme wordt vaak geassocieerd met extreem rechts fanatisme, racisme, totalitarisme en geweld.
Van fascisme het wordt wel gezegd dat het palengenetisch, ultranationalistisch populisme is. Palengenetisch betekent: het is gebaseerd op iets dat er voor was, dat wil in dit geval dus zeggen men laat zich inspireren door een eerder rijk, zoals b.v. Mussolini zich door het Romeinse rijk lied inspireren. In Nederland zullen zij zich eerder spiegelen aan onze Gouden Eeuw. Denk maar aan de VOC-mentaliteit. Nota heel veel Bene: Hiermee wil natuurlijk ik niet zeggen dat onze premier fascistisch is, hoogstens een beetje naïef.
---- [1] Alleen al Ebay, Marktplaats en Boekwinkeltjes.nl maken internet onmisbaar. [2] In de ruime betekenis, niet het VVD-liberalisme dus. [3] Ik denk zelf dat moderne fascisten dit nooit publiek zullen zeggen, officieel zijn ze altijd democratisch, maar ze zullen wel proberen verkiezingen te manipuleren. Read more...
Koekebakkers blog over politiek, maatschappij en cultuur is ouderwets gefundeerd en alleen kwetsend als het nodig is.Overdag werk ik met computers als Michel Verbeek en 's avonds scheer ik varkens als Koekebakker.
Posts
