Rechts en het Linkse Spijtlijden

Irritatie

Wat mij vaak irriteert bij rechts is de houding: wij hebben gelijk en links wil niet luisteren. Neem b.v. de column van Bart Jan Spruyt, vorige week in de Elzevier (sorry geen link kunnen vinden) over Arend Jan Boekestijn en wat voor goede jongen hij is.

Of Boekestijn een goede jongen was weet ik niet en het interesseert me niet echt, al hoop ik het beste voor hem. Het gaat mij om de motivering van Bart Jan Spruyt. Ook heb ik geen oordeel over het vuistdikke boek dat Boekestijn geschreven heeft over ontwikkelingssamenwerking want dat heb ik niet gelezen, dat laat ik graag aan anderen over.

Het begint al direct in de tweede paragraaf waarin Spruyt zijn opponent beschuldigd van onbekwaamheid.

Maar wie het beleid bekritiseert, stuit op onbegrip, verontwaardiging en boosheid. Elk voorstel om de besteding van de miljarden aan hulp eens onafhankelijk te evalueren, loopt vast op onwil. De mensen in ontwikkelingshulpkringen, de minister (Bert Koenders van de PvdA) incluis, zijn allergisch voor kritiek.

Dit is argumenteren met de knuppel. Je zegt tegen iedereen die het maar horen wil: kijk mijn opponent is dom want hij wil niet luisteren. Dom hè?

Geen spijt

Maar hij heeft het ook over de motivering van de ontwikkelingshulp, het enige echt substantiële onderwerp in deze column: is het terecht dat wij ontwikkelingshulp geven omdat we een schuld moeten aflossen?

Ik denk dat die vraag niet moeilijk te beantwoorden is: als je ook maar iets weet van de geschiedenis van landen als Suriname, Kongo, India of Indonesië dan weet je dat we wel degelijk verantwoording hebben voor wat daar is gebeurd. Dit lijkt me evident en ik denk dat Bart Jan Spruyt het ook niet zal ontkennen.

In het rapport van Boekestijn wordt volgens Spruyt het volgende beweerd:

Ontwikkelingsbeleid dient niet vanuit een vaag schuldgevoel en een slecht geweten te worden verstrekt, maar moet de zelfredzaamheid stimuleren [1]. Al het andere beleid, gebaseerd op goede bedoelingen heeft desastreuze gevolgen en is dus immoreel. Betoogt Boekestijn.

Links is dus immoreel bezig als het ontwikkelingshulp wil geven. Maar niet alleen dat, links is ook dom: het heeft last van schuldgevoelens en dat is een slechte motivator voor het geven van ontwikkelingshulp volgens Bart Jan. Net als Wammes Waggel hebben Bart Jan Spruyt, Arend Jan Boekestijn en Mark Rutte daar zelf geen last van, integendeel het is links dat te veel spijtzaad heeft gegeten.

Eigenbelang

Even later spreekt hij zich tegen bij de verdediging van Boekestijn. Het blijkt namelijk dat het toch weer even net anders zit met de motieven van links voor het geven van ontwikkelingshulp (vet van mij):

Hij is moedig, want hij weigert zich te laten mee slepen door linkse lieden die vooral belang hebben bij bij voortzetting van het foute beleid en alle kritiek met de overslaande stem van de morele verontwaardiging afwijzen. Hij heeft het hart op de goede plaats, want hij wil geen afschaffing van de hulp maar andere hulp, die wel effectief is en wel aan de Afrikanen ten goede komt.

Het zijn dus geen schuldgevoelens, maar het is eigenbelang dat links motiveert om ontwikkelingshulp geven. Dit is een geloofwaardiger argument van een conservatief die immers een pessimistische kijk heeft op op de mensheid. Zoals de waard is vertrouwd hij zijn gasten.

clichés
We zien hier dus in kort bestek drie argumenten van rechts voorbij komen:
1. links is dom - zij wil niet luisteren

2. links heeft last van onterechte schuldgevoelens, en rechts heeft daar, net als Wammes Waggel, geen last van.

3. Bij links zijn ze ook maar mensen is het - net als bij rechts - het hemd vaak nader dan de rok.

En Boekestijn? Die is weg gepest omdat hij zijn werk te goed deed:

Als mensen van je af willen, gaan ze je 'omstreden' noemen. Dan word je het vanzelf. Als je vrolijk bent, en spontaan en altijd enthousiast - en dat is Boekestijn - dan ben je een flapuit die aan verbale incontinentie lijdt. Als je een mening hebt en die uit, pas je niet in de achterkamertjes waarin de Van Rompuys worden gekozen waar het geheimzinnige gedoe om niks rond de koninklijke familie ceremonieel wordt opgediend. Als je in Den Haag je werk doet, ben je al gauw niet meer te handhaven.

En hier zien we andere oude bekende argumenten clichés, nummer 4: Het is de elite die het gedaan heeft, in achterkamertjes nog wel en nummer 5: politici, vooral in Den Haag doen niets.

Ze moeten die stal maar eens uitmesten!

Meer mooie voorbeelden van rechts cliché denken heeft Digby Meanwhile In Bizarroworld - met vertaling.

Boekestijn hoeft zich geen zorgen te maken overigens: Arend Jan Boekestijn wordt columnist bij Elsevier. Net als Wammes Waggel zit hij niet bij de pakken neer: Want het leven is enigjes, reuze leuk.

Update:
In huize Koekebakker werden naar aanleiding van deze post kritische vragen gesteld: hé Koekebakker, wat denk je zelf?

Wat ik zelf denk over ontwikkelingshulp? Ik heb geen idee. Ik heb me er niet in verdiept maar ik neem zonder meer aan dat er geld verspilt wordt. Dat geld kan beter besteed worden. Maar of het zinloos is? Ja natuurlijk als op een inefficiënte wijze wordt geholpen dan kan het zelfs averechts werken. Maar afgezien daarvan denk ik dat het welbegrepen eigenbelang is om ontwikkelingshulp te geven.
Met wel begrepen eigenbelang bedoel ik: de wereld wordt stabieler en veiliger als alle landen op een eerlijke manier mee kunnen concurreren. Dat is nu zeker niet het geval.

Schuldgevoelens moeten natuurlijk niet het beleid sturen, maar het is wel goed om je af te vragen wat je eigen verantwoording is en deze te nemen.

Nogmaals ik heb er geen verstand van. Maar af en toe hoor ik toch wel dingen die me aan het denken zetten. B.v. deze podcast van Planet Money over waarin voorgesteld wordt de methodiek van de Marshall-hulp te gebruiken bij het geven van ontwikkelingshulp.
Veel mensen zijn vergeten dat wij zelf, korte tijd na de oorlog in feite ook een ontwikkelingsland waren. Onze complete economie was in 5 jaar door de oolog van de kaart geveegd. Dankzij de Marshall-hulp zijn we daar bovenop gekomen. Natuurlijk kun je dan zeggen, "he ja, oen, dat was omdat we in Europa verder ontwikkeld zijn dan de derde wereld.", maar dat is maar een deel van de vergelijking, je moet ook kijken naar de manier waarop de hulp gegeven werd. En daar kunnen we zeker wat van leren, ook voor de ontwikkelingshulp.
----
[1] dit zei de Mark Rutte afgelopen zondag ook al tussen neus en lippen door, en hij ziet er daarom een goede reden om te bezuinigen