Een Grimmige Discussie

Zoals in de Buitenhofserie Grimmig Nederland al is gebleken spelen de media een grote rol op de manier waarop het politieke debat wordt gevoerd. Afgelopen vrijdag werd in het VARA programma Vrouw en Paard duidelijk waarom de discussie zo grimmig verloopt.

Het misverstand tussen Links en Rechts

Men debateerde afgelopen vrijdag over de vraag wat de politieke kleur is van de Publieke Omroep. Deze vraag is actueel omdat aan een idealistische en linkse omroep alle zendtijd wordt ontnomen (LLINK) en er twee omroepen bij komen, één cynische omroep (PowNet) en één rechtse omroep (Wakker Nederland - WNL). Dit zou te rechtvaardigen zijn als de Publieke Omroep als geheel een overdaad aan links en idealistisch geluid laat horen. Is dat zo?

Om die vraag te kunnen beantwoorden moet je natuurlijk weten wat de politieke kleur is van de omroepen èn wat de begrippen links en rechts betekenen. Bovendien zou het handig zijn als je weet  hoe je dat kan meten. Het is interessant om eens te kijken hoe daar in Vrouw en Paard over gediscussieerd wordt.

Deelnemers:

- Hanneke Groeteman
- Fidan Ekiz
- Marianne van den Anker
- Barbara Barend
- Heleen Mees

Hanneke: En hebben jullie een mening over [het] bestaansrecht [van de de nieuwe omroepen], dat ze zeggen: "de publieke omroep is zo links geworden". De TROS en de AVRO's kun je natuurlijk ook niet rechts noemen want die zijn eigenlijk gewoon TROS en AVRO, "Wij moeten dat gat vullen"?
Marianne: Dat vind ik wel. Ik vind dat de publieke omroep ontzettend links is.
Hanneke: Oh ja?
Marianne: Ja dat vind ik echt. Daar zullen we het straks over hebben met onze gast, niet over dit onderwerp van die Televisie.
Hanneke: Wat vind je links aan de publieke omroep?
Marianne: De algemene opinie dat alles wat we te zien krijgen toch vooral heel erg is: [a] links en de juiste dingen zeggen, [b] sociaal wenselijke antwoorden geven en [c] moeilijke discussies uit de weg gaan, dus ik hoop wel dat met geen Geen Stijl.

We zien hier hoe Rechts over Links denkt. Marianne zegt bij [a] "links en" en noemt dan 2 slechte karaktereigenschappen [b] en [c]. Maar let op ze zegt niet dat het linkse eigenschappen zijn. Niemand kan haar verwijten dat ze dit links verwijt. Maar wat ze wel doet is deze eigenschappen in een zin samen met "links" noemen.

In logische termen doet ze het volgende:

     ( a en (b en c) ) = waar

Maar wat volgens mij wordt bedoeld is dit:

     a = (b en c)

Strikt genomen mag je  het dus niet concluderen maar het wel het (on)bedoelde effect.

Misschien komt er meer duidelijkheid over [a] als we de eigenschappen [b] en [c] eens wat beter bekijken.

Wenselijke dingen zeggen

Volgens Marianne is "wenselijke dingen zeggen" een probleem van Links. Dit is de bekende mantra van Rechts: de elite houdt het volk een wortel voor. Dit kunnen zij doen doordat zij de controle hebben over de media. Deze linkse media houden het volk dociel door de pijnlijke waarheid te verdoezelen.

Wat Marianne hier bijna ongemerkt toepast is een techniek die al jaren met veel succes (sinds Spiro Agnew) door Rechts in de Verenigde Staten wordt beoefend. Nu al bijna 40 jaar wordt door hen verkondigd dat journalisten over het algemeen links zijn en dat de Main Stream Media (MSM), de pers en de grote networks, ABC, NBC en CBS, het nieuws brengen met een linkse twist. Na 40 jaar consequent klagen over deze veronderstelde afwijking naar links is iedereen dit gaan geloven, inclusief de zogenaamde linkse journalisten. Niet dat het waar is, uit onderzoek blijkt dat het tegendeel het geval is.

Het is belangrijk om hier even bij stil te staan: als je iets maar vaak genoeg herhaalt, zoals Marianne hier doet, gaan zelfs je politieke tegenstanders er in geloven. Het is niet waar, althans in de politiek, dat woorden geen daden zijn.

Een mooi voorbeeld hiervan is de gang van zaken rond de erfenis belasting. Door Rechts wordt dit consequent doods belasting genoemd. Als je maar vaak genoeg giftaal

gebruikt dan wordt het onderwerp van de giftaal zelfs bij politieke tegenstanders verdacht. Ook zij internaliseren dan onbewust de kwaadsprekerij.

Populistisch Rechts probeert dat vuurtje over de linkse media brandend te houden, waar ze maar kan. Links moet dit weerspreken, maar hoe doet ze dit? Laten we verder kijken hoe linkse Hanneke en Heleen het er af brengen.

Moeilijke discussies uit de weg gaan
 

Volgens Hanneke zijn de omroepen niet links omdat:

Hanneke: De Tros en de AVRO kun je niet rechts noemen want die zijn eigenlijk gewoon Tros en Avro

Het is wat tenenkrommend maar met enige goede wil klopt het wel: de omroepen zijn niet links want je hebt ook een AVRO en een Tros. Die zijn misschien wel niet rechts, maar zeker ook niet links, tja wat zijn ze eigenlijk? Hanneke maakt zich er van af door te zeggen dat deze omroepen "gewoon Tros en Avro" zijn. In de logica noem je de bewering

     ( (a = a) en ( b = b) ) = waar

een tautologie. Helaas legt Hanneke ons niet uit waar [a] en [b] voor staan. Geen sterk weerwerk tegen Marianne, zij bevestigd hiermee de karikatuur van links die Marianne zoëven schetste: links gaat de discussie uit de weg.

Wat is Rechts?
Wat nog rest is de vraag: "wat is dan Rechts"?

Een ding is wel duidelijk: de nieuwe omroepen zijn niet links (wat dat dan ook mag zijn). Maar wat is dan dat nieuwe geluid?

Hanneke: Nee, want ik vind de publieke omroep op zich helemaal niet links, dus uh.
Fidan: Nou ik ben het wel met Marianne eens dat ook een ander geluid gehoord moet worden. Wakker Nederland is denk ik prima.
Hanneke (door elkaar): vind ik ook.
Fidan: Als je een fatsoenlijk liberaal geluid laat horen OK, maar dat is PowNet niet.
Hanneke (door elkaar, richt zich tot Heleen): Heleen gaan we Fox achterna, Fox in Amerika?
Heleen: nou ja, juist niet want FOX die heeft in ieder geval nog echt gewoon ideologische issues of het nou gaat over het gezondheidszorgdossier en over het begrotingstekort.
Marianne (door elkaar): Heleen die wordt toch betaald door de Republikeinen?
Heleen: [...] maar het punt is daar zit de ideologische [...] maar juist aan GS zit helemaal geen greintje ideologie. Het enige wat ze doen is mensen afzeiken en al die bange [onverstaanbaar] en Geen Stijl lezers [onverstaanbaar] gaan genieten.

Blijkbaar is het nieuwe rechtse geluid deels "fatsoenlijk liberaal" en deels nihilistisch. Het is in ieder geval niet links, daar zullen de meningen wel niet over verschillen. Echt duidelijk wat het inhoud is het nog niet.

Wat tot nog toe wel opvalt is dat de manier waarop links en rechts worden gedefinieerd op zijn best karikaturen zijn. Het verdere verloop van het gesprek maakt misschien meer duidelijk (direct aansluitend):

Hanneke (door elkaar): Maar stel dan, om het in voetbal termen te zeggen, dat we het gat op rechts gaan vullen.
Marianne: Of het gat op wat gewoon de mensen bezig houd, waar ze voor een deel om met een knipoog kunnen lachen wat ook belangrijk is.
Hanneke (door elkaar, deels onverstaanbaar): [...] dat doet Boer Zoekt Vrouw hoor, dat hebben we al.
Marianne: Nee [trekt een zuur gezicht] ik ben opzoek naar meer satire en meer met een knipoog kijken naar ook hoe dat er soms in Den Haag aan toe gaat "wat een onzin"
Hanneke: OK, dus jij verheugt je in ieder geval wel op de komst van de twee nieuwelingen?
Marianne: ja.

Helaas, ook hiervan worden we niet veel wijzer. Volgens Marianne is het nieuwe rechtse geluid datgene "wat gewoon de mensen bezig houd". Zij geeft hiervan een voorbeeld: het volk vindt de Haagse politiek onzin. Hanneke oppert nog Boer Zoekt Vrouw maar moet het gesprek af kappen om het volgende onderdeel aan te kondigen. Ook nu wordt niet de tijd genomen om uit te zoeken wat de begrippen links en rechts inhouden.

Verder dan de conclusie dat er "een gat op rechts" is en dat dit gat wordt gevuld wordt met nietszeggendheden als "fatsoenlijk liberaal", "wat gewoon de mensen bezig houd" en "Geen Stijl-nihilisme", komen we niet.

Het misverstand

Hieruit blijkt hoe zinloos dit soort discussies zijn als de partijen over verschillende dingen praten. Het is het duidelijk dat linkse Hanneke en rechtse Marianne een heel verschillend idee hebben over wat de begrippen links en rechts betekenen. Maar daar besteden ze geen aandacht aan. Rustig gaan ze door met het meningsverschil over de mate van linksigheid van de omroep. En er wordt al helemaal niet gesproken over de vraag hoe je linksigheid zou moeten meten. En passant wordt Barbara niet weersproken die beweert dat heel Nederland denkt dat de Publieke Omroep links is.

Van beide kampen weten we nu alleen maar welke karikatuur elk van de ander heeft. We leren er niets van maar het pept de stemming natuurlijk wel op.

Direct aansluitend op de deze discussie kwam Bas Heijne uitleggen waarom de discussie over de politiek in Nederland zo grimmig is. Maar dat was al mooi geïllustreerd met dat wat we tot dat moment in het programma zelf gezien hebben.