Over seks en sluiers

Updated
Naomi Wolf (30/8/09): Behind the veil lives a thriving Muslim sexuality

Phyllis Chesler (9/9/09): De boerka: ultieme feministische keus?

Via Hoeiboei heb ik een stukje gevonden van Naomi Wolf, over seksualiteit en de sluier. Hoeiboei heeft niet het stukje van Wolf, maar wel het commentaar van Phyllis Chesler vertaald en gepost.

Ik ben eerst Naomi Wolf gaan lezen.

Na The Beauty Myth, en andere vergelijkbare werken, is het natuurlijk geen verassing dat Wolf over dit onderwerp schrijft:

Ideological battles are often waged with women's bodies as their emblems, and Western Islamophobia is no exception.

Kort samengevat: Wolf schrijft over haar eigen ervaring met de sluier in Marokko. Tot haar eigen verassing ervaart ze een gevoel van bevrijding, als ze gesluierd door een kashba in Marokko loopt. Zij bestrijdt daarom dat de sluier een teken is van onderdrukking van de vrouw. De sluier is geworteld in een sterke scheiding van publiek en privé.

privé versus publiek

Bij haar omzwervingen door het Midden Oosten heeft ze al vaak ervaren dat er een groot verschil is tussen de openbare wereld van de straat waar vrouwen nederig en preuts zijn en de privacy van het eigen huis waar de vrouw haar vrouwelijkheid tonen:

Outside the walls of the typical Muslim households that I visited in Morocco, Jordan, and Egypt, all was demureness and propriety. But inside, women were as interested in allure, seduction and pleasure as women anywhere in the world.

Dit wordt bevestigd door de vrouwen zelf, die zeggen dat zij geen sluier dragen omdat het moet maar omdat ze daardoor bevrijd zijn van hinderlijk mannelijk gedrag. Zij willen niet meer gezien worden als "object". Dit zijn uiteraard feministische principes [1]:

Indeed, many Muslim women I spoke with did not feel at all subjugated by the chador or the headscarf. On the contrary, they felt liberated from what they experienced as the intrusive, commodifying, basely sexualising Western gaze[...]

"When I wear my headscarf or chador, people relate to me as an individual, not an object; I feel respected". This may not be expressed in a traditional Western feminist set of images, but it is a recognisably Western feminist set of feelings.

Deze uiting van feminisme bij moslima's spreekt Wolf natuurlijk aan en ze gaat het zelf proberen.

I experienced it myself. I put on a shalwar kameez and a headscarf in Morocco for a trip to the bazaar. Yes, some of the warmth I encountered was probably from the novelty of seeing a Westerner so clothed; but, as I moved about the market - the curve of my breasts covered, the shape of my legs obscured, my long hair not flying about me - I felt a novel sense of calm and serenity. I felt, yes, in certain ways, free.

Wat is volgens Wolf de betekenis hiervan? Daar kan ik haar niet helemaal volgen. Zij stelt dat ook in het christendom en jodendom seksualiteit als zondig wordt afgeschilderd, maar:

Islam and Judaism never had that same kind of mind-body split. So, in both cultures, sexuality channeled into marriage and family life is seen as a source of great blessing, sanctioned by God.

Wat de (christelijke) mind/body split hiermee te maken heeft begrijp ik niet. Het hele opstel draait om de scheiding tussen privé en publiek - althans wat seksualiteit betreft. Door de seksualiteit uit te bannen van het openbare leven zijn vrouwen bevrijd van overlast veroorzaakt door overmatige mannelijke seksuele driften.

impotentie en pornografie

Er is nog een ander voordeel volgens Wolf verbonden aan het uit het openbare leven verbannen van seksuele prikkels: mannen worden er potenter door. Nee, serieus:

Among healthy young men in the West, who grow up on pornography and sexual imagery on every street corner, reduced libido is a growing epidemic, so it is easy to imagine the power that sexuality can carry in a more modest culture. And it is worth understanding the positive experiences that women - and men - can have in cultures where sexuality is more conservatively directed.

Hier heeft Naomi Wolf natuurlijk een punt: al ben ik niet meer zo heel jong, (maar gelukkig nog wel gezond) ik kan dit inderdaad beamen: als ik een tijd geen seks heb gehad heb ik er des te meer zin.

Ten slotte merkt Wolf op dat keuzevrijheid voor haar belangrijk is. Als een vrouw in het Westen, (niet in het Midden-Oosten dus) er voor kiest om een sluier te dragen dan is er niet noodzakelijker wijze sprake van dwang. En bedenk dat vrouwen in het Westen op hun beurt ook zijn onderworpen aan dwang, namelijk de dwang om mooi, seksueel aantrekkelijke te zijn.

Het commentaar van Phyllis Chesler

Chesler heeft zelf ervaring opgedaan met de behandeling van vrouwen in het Midden-Oosten: zij was getrouwd met een Afghaan en heeft een tijd in Afghanistan gewoond. Die ervaring was niet goed en zij heeft dan ook geen goed woord over voor Wolfs's ideeën over de sluier en aanverwante artikelen om de vrouwelijkheid te bedekken:

Naomi Wolf ontdekt dat sluiers sexy zijn.

[Volgens Naomi Wolf] zijn vrouwen in chadors [...] in werkelijkheid feministische ninja warriors. Liever dan toe te staan dat ze met open mond worden nagestaard door vreemde mannen, kiezen ze ervoor de ‘mannelijke blikken’ te omzeilen door zich ervoor te verbergen.

Helaas wordt haar opstel ontsierd door een persoonlijke aanval op Wolf die niets te maken heeft met de kwestie: zij memoreert namelijk aan een voorval uit de verkiezingscampagne in 2000 die George W. Bush  heeft verloren het presidentschap heeft gegeven.

Wolf is de sprankelende, feministische schrijfster die Vice President Al ‘Het Klimaat’ Gore ooit adviseerde welke kleuren hij zou moeten dragen tijdens zijn campagne en die bevriend is of was met de dochter van Gore. Om het plaatje compleet te maken: Ik ken Wolf en haar ouders al meer dan een kwart eeuw, zij het oppervlakkig.

De oppervlakkige kennis die zij heeft van Wolf is blijkbaar niet erg positief. Daar komt bij dat de het verhaal dat Naomi Wolf Al 'Het Klimaat' Gore zou hebben geadviseerd een leugen is die rechtstreeks komt uit de dikke duim van Karl Rove en George 'Mission Accomplished' Bush.

Er staan wel meer van dit soort hatelijkheden in het verhaal die niet bijdragen aan haar argumentatie:

Nu Wolf niet langer het naïeve meisje met de hindeogen is van vervlogen dagen, ziet ze de voordelen van het niet altijd blootgesteld zijn.

en

Maar eigenlijk denk ik dat Wolf niet echt op zoek is naar de ‘genuanceerde’ waarheid betreffende ‘vrijheid voor vrouwen’ maar eerder hengelt naar Saoedisch goud en een goede positie binnen de Democratische partij. Wat ze in dit korte artikel heeft geschreven ondersteund ten slotte de positie van President Obama betreffende de moslimwereld.

Zij plaatst zich hiermee in het kamp van verongelijkte rechts-extremisten die nooit zullen toegeven dat ze ongelijk hadden.

Wat beweert Chesler dan wel?

Marabel Morgan is onder ons.

Pardon? Jawel:

Marabel Morgan is onder ons! Midden jaren 70 adviseerde Morgan vrouwen hun echtgenoten bij de deur te begroeten gehuld in sexy kleding en/of doorzichtige plasticfolie met alleen zichzelf daaronder. Van haar boek, De Totale Vrouw, werden meer dan tien milljoen [sic] exemplaren verkocht. Volgens de Christelijke Morgan “wordt een vrouw pas echt mooi voor haar echtgenoot als ze haar leven overgeeft aan hem en als ze hem eert en aanbidt, en bereid is hem ter wille te zijn.”

Mij ontgaat volledig wat Chesler hiermee wil zeggen. Blijkbaar is het een parodie op Wolf - wilde seks achter de voordeur, maar niet op straat.

Waar Chesler natuurlijk wel gelijk in heeft - en zij kan het weten want ze heeft het aan den lijve ondervonden - is dat vrouwen in islamitische landen geen keuze hebben en heel slecht behandeld worden, ondanks het feit dat ze een sluier, chador of burka dragen. Alleen zeer rijke vrouwen in Saoedi Arabië voldoen aan het beeld dat Wolf schetst van de vrouw die publiekelijk een sekseloos wezen is, maar privé een aantrekkelijke, seksueel actieve vrouw. Wolf schets een geïdealiseerd beeld dat niet bestaat.

Conclusie

Wat moeten we hier nu van maken? Cheslers kritiek op Wolf - theorie en praktijk liggen ver uit elkaar, de sluier is geen bevrijding - is terecht maar doet niet ter zake: Wolf zegt namelijk zelf dat ze haar stelling "de sluier is bevrijdend" alleen in het westen toepast en niet in het Midden-Oosten, waar vrouwen geen vrije keuze hebben. Maar Wolf gaat hier wel erg makkelijk voorbij aan de wrede en brute realiteit van het dagelijks leven van vrouwen in Arabische en islamitische culturen.

Wolf legt deze vrouwen bovendien woorden in de mond die rechtstreeks uit het westerse feministische denken komen. Dit zijn duidelijk vrouwen die Wolfs boeken gelezen hebben:

Many women said something like this: "When I wear Western clothes, men stare at me, objectify me, or I am always measuring myself against the standards of models in magazines, which are hard to live up to - and even harder as you get older, not to mention how tiring it can be to be on display all the time. When I wear my headscarf or chador, people relate to me as an individual, not an object; I feel respected."

Niet dat daar iets mis mee is maar Wolfs opvattingen over de sluier zeggen meer over Wolf zelf en haar feminisme dan over de Islam, en de vrouw in het Midden-Oosten. Het zijn typisch westerse, feministische ideeën die zij projecteert op vrouwen die sluiers dragen.

Haar standpunt over de sluier sluit aan bij haar ideeën over pornografie, al komt dat wat komisch over. Als mannen te veel worden blootgesteld aan seksuele prikkels dan is dat slecht voor hun libido. Ik ben het met Naomi Wolf eens dat er veel fout is in onze maatschappij waar het gaat over de omgang met seksualiteit en de verhoudingen tussen man vrouw, maar haar oplossing zou de zaak alleen maar erger maken. Ik moet iedere keer denken aan een cartoon van Kamagurka (?) waarin een man wordt afgebeeld die, om te voorkomen dat hij aan seks denkt, steeds tegen zichzelf zegt: "ik moet niet aan seks denken, ik moet niet aan seks denken, ...". Hij kan nergens anders aan denken. Dat is eerder typerend voor onze samenleving - en in extreme mate voor Islamitische landen waar alle publieke uitingen van seksualiteit, zijn uitgebannen.[2]

Daar komt bij dat blijkbaar alleen het bedekken van vrouwelijke seksualiteit nodig is. Waarom mannen niet verplichten om een zware baard te laten staan en alleen losse kleding te dragen (ik bedenk maar wat)? Hebben vrouwen nooit zin in seks? Dat er iets niet klopt is duidelijk, en dat kan niet verholpen worden door het te bedekken met een lapje stof.

Update: Zoals ik in het commentaar al meldde lees ik momenteel Occidentalism van Ian Buruma en Avishai Margalit. Volgens hen speelt de bejegening van vrouwen in het Midden-Oosten een rol bij het Occidentalisme:

[...] the idea that [a] woman is "the protected jewel" in man's crown, and bestows honor on the man by the way he defends her, does feed into Occidentalism. The veil is part of this. Being oblivious to one's role as the guardian of the "jewel" is to be without honor or, more disturbingly without even a sense of honor. Western permissiveness, to the believers, shows not just a lack of morality, but a lack of the most basic sense of honor.

Naomi Wolf heeft dit blijkbaar zo niet gevoeld. De vrouw als bezit van de man, het is voor ons nog maar moeilijk te bevatten.

----
[1] boldface in dit en alle volgende citaten zijn van mij
[2] Ik heb helaas geen link, en het is al lang geleden dat ik deze cartoon in de krant gezien heb, maar het is me altijd bij gebleven